Ustawa z 15 maja 2024 roku o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka wprowadziła program „Aktywny rodzic”, oferujący trzy formy wsparcia finansowego. Wnioski można było składać od 1 października 2024 roku, a jednym z głównych świadczeń jest program „Aktywnie w żłobku”. Przewidziane wsparcie wynosi maksymalnie 1500 zł miesięcznie, a w przypadku dzieci z orzeczoną niepełnosprawnością – 1900 zł, przy czym kwota ta nie może przekraczać faktycznych kosztów opieki ponoszonych przez rodziców.
Środki z programu są przelewane bezpośrednio do instytucji opiekuńczych, eliminując konieczność osobistego przekazywania pieniędzy.
Program „Aktywnie w żłobku”: Zmiana zasad przyznawania świadczenia
Rodzice, którzy złożyli wnioski do 2 stycznia 2025 roku, mieli możliwość uzyskania świadczenia z wyrównaniem od października 2024 roku. Takie rozwiązanie dawało szansę na uzyskanie nawet kilku tysięcy złotych w zależności od wysokości opłat i spełnienia dodatkowych warunków formalnych. Kluczowy był jednak termin – spóźnienie skutkowało utratą prawa do wyrównania. Oznacza to, że rodzicowi, który złożył wniosek do 2 stycznia 2025 roku, przysługiwało nawet 4500 zł za trzy zaległe miesiące. Z kolei rodzic, który złoży wniosek dzień później, straci możliwość pełnego wyrównania i uzyska świadczenie na nowych zasadach.
Zasady obowiązujące po 2 stycznia 2025 roku przewidują dostarczenie dokumentów w ciągu dwóch miesięcy od rozpoczęcia przez dziecko uczęszczania do placówki. Jeśli rodzic dopełni formalności w tym terminie, świadczenie obejmie również miesiąc rozpoczęcia opieki, nawet jeśli wniosek zostanie złożony w następnym miesiącu kalendarzowym.
Wnioski złożone po upływie dwóch miesięcy kwalifikują się jedynie do wypłaty od miesiąca złożenia dokumentów, bez prawa do wyrównania za wcześniejsze okresy.
Jak działa program „Aktywny rodzic”?
Program „Aktywny rodzic” oferuje trzy różne świadczenia dostosowane do potrzeb rodziców dzieci w wieku od 12 do 35 miesięcy. Pierwszym z nich jest świadczenie „aktywni rodzice w pracy”, przeznaczone dla osób, które łączą opiekę nad dzieckiem z aktywnością zawodową. Wsparcie wynosi 1500 zł miesięcznie, a w przypadku dzieci z orzeczoną niepełnosprawnością kwota wzrasta do 1900 zł. Świadczenie jest wypłacane przez 24 miesiące, pod warunkiem spełnienia wszystkich kryteriów określonych w ustawie. Ważnym elementem jest terminowe przekazywanie przez pracodawców, osoby samozatrudnione lub ubezpieczone w KRUS danych niezbędnych do weryfikacji statusu zawodowego.
Drugim filarem programu jest świadczenie „Aktywnie w żłobku”, skierowane do rodzin, które korzystają z opieki instytucjonalnej, takiej jak żłobki, kluby dziecięce lub usługi dziennych opiekunów. Kwota wsparcia wynosi do 1500 zł miesięcznie lub 1900 zł dla dzieci z niepełnosprawnością, przy czym nie może przekroczyć faktycznych opłat ponoszonych przez rodziców. Dofinansowanie jest wypłacane bezpośrednio na rachunki placówek na podstawie informacji o kosztach przekazywanych do ZUS przez instytucje opiekuńcze. Program zastąpił wcześniejsze dofinansowanie żłobkowe, które wynosiło maksymalnie 400 zł miesięcznie. Aby zapobiec sztucznemu podwyższaniu opłat, ustawa wprowadziła również limit 2200 zł miesięcznie na koszty opieki, powyżej którego placówki nie kwalifikują się do dofinansowania.
Trzecia część programu – „Aktywnie w domu” – wspiera rodziców, którzy nie korzystają z opieki instytucjonalnej ani nie łączą opieki nad dzieckiem z aktywnością zawodową. W ramach tego świadczenia rodzice mogą otrzymywać 500 zł miesięcznie przez 24 miesiące, co stanowi wsparcie dla rodzin pozostających z dzieckiem w domu.
Program przewiduje również mechanizmy ochrony praw nabytych, umożliwiające przejście z wcześniejszych świadczeń na nowe, jeśli okażą się one bardziej opłacalne. Podobnie jak w przypadku pozostałych świadczeń, kluczowe znaczenie mają terminy składania wniosków. Przestrzeganie ustawowo określonych zasad jest niezbędne, aby uniknąć utraty prawa do wsparcia lub obniżenia jego wysokości.
