Na świecie żyje ponad 20 000 gatunków pszczół, z czego aż 70% zakłada swoje gniazda w ziemi. W przeciwieństwie do dobrze znanych pszczół miodnych (Apis mellifera), pszczoły te nie budują uli, lecz kopią własne norki w glebie. Jednak degradacja środowiska, urbanizacja, stosowanie pestycydów i rozwój rolnictwa poważnie zagrażają ich siedliskom.
Jak podkreślają autorzy badania opublikowanego w czasopiśmie Austral Entomology, wciąż niewiele wiadomo o ekologii gniazdowania pszczół glebowych. Badanie zostało przeprowadzone przez zespół z Murdoch University i University of Southern Queensland.
„Chociaż badano już strategie ochrony pszczół gniazdujących nad ziemią, potrzeby pszczół zakładających gniazda w glebie były do tej pory w dużej mierze ignorowane” – podkreślają badacze w portalu The Conversation.
Niewielka pszczoła o wielkim znaczeniu
Australia jest domem dla ponad 1600 gatunków rodzimych pszczół. Jednym z takich gatunków jest Lasioglossum (Homalictus) dotatum – mała pszczoła gniazdująca w ziemi, mierząca zaledwie 3-4 mm długości. L. dotatum preferuje piaszczyste gleby i charakteryzuje się tzw. „apartamentowym” stylem życia: indywidualne gniazda budowane są blisko siebie.
Pszczoła ta odwiedza kwiaty rodzimych, australijskich drzew jarrah, marri i yarri – kluczowych dla zachowania bioróżnorodności. Obserwowano ją również w sadach awokado, co sugeruje, że może odgrywać rolę pomocniczego zapylacza w uprawach rolnych.
„Obecność L. dotatum w sadach awokado wskazuje na potencjał wykorzystania rodzimych pszczół jako alternatywy dla pszczół miodnych w rolnictwie” – zauważają naukowcy.
Preferencje gniazdowania: czystość i stabilność
Badacze skupili się na ustaleniu, jakie warunki glebowe preferują pszczoły L. dotatum. Przeprowadzili eksperymenty z wykorzystaniem sztucznych doniczek wypełnionych piaskiem umieszczonych w pobliżu aktywnych skupisk pszczół.
Eksperyment wykazał, że pszczoły wyraźnie preferowały doniczki pokryte żwirem niż te z odsłoniętym piaskiem. Doniczki z żwirem miały znacznie więcej wejść do gniazd, co wskazuje, że żwir stwarza bardziej stabilne i przyjazne warunki mikroklimatyczne dla gniazdowania.
„Obecność pokrycia żwirowego prawdopodobnie zapewnia lepszą retencję wilgoci, regulację temperatury oraz ochronę przed drapieżnikami” – tłumaczą autorzy badania. Pszczoły preferowały również piasek poddany obróbce parowej, co sugeruje, że zanieczyszczenia mikrobiologiczne lub organiczne mogą odstraszać je od gniazdowania.
Kamienie i żwir – ratunek dla pszczół w miastach i na wsi
Odkrycia te mają istotne znaczenie dla ochrony pszczół, szczególnie w środowiskach zurbanizowanych i rolniczych. Włączenie żwiru do projektowania terenów zielonych w miastach może poprawić warunki gniazdowania dla takich gatunków jak L. dotatum.
„Tworzenie miejsc odpowiednich do gniazdowania pszczół glebowych to prosty sposób na wsparcie ich populacji” – podkreślają naukowcy. W obliczu postępującej utraty siedlisk i degradacji środowiska, takie działania mogą pomóc w odbudowie populacji zapylaczy, które odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia ekosystemów i wspieraniu produkcji rolniczej.
