W trakcie ostatniego dnia EFNI 2024 w Sopocie oprócz tematów dotyczących przyszłości Polski, Europy oraz globalnych wyzwań, pojawiły się także tematy związane z obronnością Europy, bezpieczeństwem oraz wyzwaniami demokracji w obliczu obecnych globalnych przemian.
Lech Wałęsa o pokoju i solidarności
Podczas panelu prowadzonego przez Henrykę Bochniarz, przewodniczącą Rady Głównej Konfederacji Lewiatan, Lech Wałęsa wygłosił przesłanie o konieczności właściwego odczytania sytuacji na świecie. Wałęsa podkreślił, że Europa i świat mają dziś ogromną szansę na pokój, rozwój i dobrobyt, o ile potrafimy wyciągnąć wnioski z przeszłości i dostosować metody działania do współczesnych wyzwań.
– Mamy największą szansę na pokój, na rozwój, na dobrobyt w sztafecie pokoleń, tylko musimy właściwie odczytać obecną sytuację na świecie – mówił Wałęsa, nawiązując do doświadczeń „Solidarności” i metod, które pomogły obalić komunizm w Polsce.
Wałęsa wskazał, że współczesne konflikty, takie jak wojna w Ukrainie, pokazują, że Rosja wciąż działa według starych metod, opartych na zdobywaniu terytoriów i posługiwaniu się siłą. Natomiast demokracje, jak stwierdził były prezydent, rozwijają się poprzez współpracę, co stanowi nową formę „powiększania się” na arenie międzynarodowej.
Zwrócił uwagę, że posługiwanie się siłą, strachem czy zapowiedziami użycia broni atomowej to stare metody, z którymi zwyciężyła „Solidarność”. Były prezydent przestrzegał przed rozwojem według „koncepcji wrogiej”, gdzie tylko „jeden czyha na drugiego”. Argumentował, że nastała nowa epoka oparta o wartości i procesy takie jak intelekt, globalizacja i informacja. – To jest teraz nowa epoka, a my zostaliśmy gdzieś pośrodku – powiedział Wałęsa.
Rozmowa z Henryką Bochniarz poruszyła również kwestie zaangażowania w życie społeczne i polityczne. Bochniarz zwróciła uwagę na obecność licznej delegacji ukraińskiej podczas tegorocznego EFNI, co pokazuje solidarność i wsparcie dla Ukrainy w dążeniu do członkostwa w Unii Europejskiej i NATO. – Staramy się jako Lewiatan wspierać ich działania na rzecz tego, żeby jak najszybciej weszli do UE, do NATO, bo zdajemy sobie sprawę, że tylko wtedy będziemy krajem bezpieczny – powiedziała Bochniarz.
Autonomia obronna Europy: Wyzwania i perspektywy
Jednym z kluczowych tematów trzeciego dnia EFNI była również obrona Europy i jej zdolności do autonomicznego zabezpieczania swojego terytorium. Panel „Autonomia Strategiczna Europy” przyciągnął uwagę ekspertów z różnych dziedzin, którzy dyskutowali o rozwoju europejskiego przemysłu obronnego.
– Dziś Europa 80 proc. swoich środków na obronę wydaje poza własnym kontynentem. We wszystkich rządach ustanowiono polityczny kierunek, by inwestować więcej w obronność. Naszym priorytetem jest zabezpieczyć Europę na przyszłość. Ale to wciąż jest wola polityczna, deklaracja. Tymczasem niezmiennie utrzymujemy te same limity dla naszego przemysłu obronnego – mówił Pietro De Lotto, przewodniczący Komisji Konsultacyjnej ds. Przemian w Przemyśle Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego.
Maciej Witucki, prezydent Konfederacji Lewiatan, zwrócił uwagę, że plany inwestycyjne Unii Europejskiej w dziedzinie obronności są niewystarczające w obliczu rzeczywistych potrzeb. – Plany europejskie brzmią trochę jak żart. Przypomnijmy, że niedawno tylko sama Polska podpisała kontrakt na dostawę 96 śmigłowców szturmowych Apache na kwotę 10 miliardów dolarów. To dziesięć razy większa kwota niż ta planowana przez Unię Europejską. W takim układzie chyba lepiej od razu zainwestować w fabrykę białych flag – stwierdził Maciej Witucki, prezydent Konfederacji Lewiatan. – Ja wciąż mam nadzieję, że pewien wstrząs nastąpi, ponieważ bezpieczeństwo zrobiło się modne, w Brukseli jest odmieniane przez wszystkie przypadki. Trzeba to wykorzystać – powiedział Maciej Witucki.
Grzegorz Szczęśniak, prezes Szczęśniak Pojazdy Specjalne, zaznaczył, że kluczową kwestią jest budowanie europejskiego łańcucha dostaw w sektorze obronnym, aby Europa była niezależna od dostawców spoza kontynentu. – Jeżeli chcemy podnieść konkurencyjność, musimy skupić się na logistyce i eksploatacji. Produkcja części, łańcuch dostawców, powinny być europejskie – mówił Szczęśniak.
Poruszono również temat wsparcia dla Ukrainy w jej dążeniach do integracji z Unią Europejską i NATO. W rozmowie na temat globalnych strategii obronnych Jarosław Kuisz, redaktor naczelny Kultury Liberalnej, zwrócił uwagę na różnorodność interpretacji inwazji Rosji na Ukrainę w zależności od perspektywy krajów zachodnich, wschodnich oraz południowych.
Kacper Grzesiak, dyrektor finansowy firmy ICEYE, podkreślał, że współpraca w dziedzinie obronności z USA jest kluczowa, ale Europa musi rozwijać własne zdolności produkcyjne. Przedstawił swoją firmę, specjalizującą się w satelitach radarowych, jako przykład europejskiego sukcesu technologicznego, który wzmacnia globalną pozycję Europy.
Biznes, demokracja i ekologia. Jak pogodzić te wartości?
Podczas panelu „Biznes, demokracja, ekologia: jak je pogodzić i zbudować przyszłość?”, Ralf Fücks, niemiecki polityk i intelektualista, mówił o tym, jak kluczowe jest znalezienie równowagi między tymi wartościami. W rozmowie prowadzonej przez Karolinę Wigurę, Fücks podkreślił, że zachodnie demokracje są podzielone i brak im spójnej strategii wobec globalnych wyzwań, takich jak zmiany klimatyczne, ruchy migracyjne i narastająca konkurencja ze strony Chin i USA.
– Nie dalej niż w ciągu 20 lat musimy osiągnąć cel neutralności klimatycznej, bo w przeciwnym razie nasz świat stanie się niebezpiecznym miejscem, wpadniemy w taką spiralę katastrof klimatycznych i zmian, które kompletnie wymkną się spod kontroli – ostrzegał Fücks, nawiązując do postępujących kryzysów ekologicznych.
W kontekście migracji Fücks wskazał, że choć kontrolowana migracja jest potrzebna, to nie można zapominać, że jest ona również wykorzystywana jako narzędzie destabilizacji, zwłaszcza w wojnie hybrydowej prowadzonej przez Rosję.
Edukacja i rozwój dzieci w erze cyfrowej
Równie istotnym tematem trzeciego dnia EFNI była dyskusja na temat wyzwań, przed którymi stoją dzieci i młodzież w dobie cyfryzacji. Podczas panelu „Dwa słowa, jeden świat: o dzieciach online i offline” eksperci podkreślali, jak ważna jest równowaga między światem wirtualnym a realnym.
Artur Modliński z Uniwersytetu Łódzkiego zwrócił uwagę na wyniki badań, według których dzieci coraz częściej szukają odpowiedzi na życiowe pytania w internecie, co może prowadzić do niebezpiecznych konsekwencji.
Wszyscy paneliści zgodzili się, że kluczową rolę w edukacji dzieci odgrywają rodzice i szkoła. – Nie znam dziecka, które na pytanie rówieśników czy idziemy na dwór odpowie – nie, wolę scrollować. Młodzi ludzie chcą czuć się ważni – podsumowała Anna Rywczyńska z NASK.
Trzeci dzień EFNI 2024
Trzeci i ostatni dzień Europejskiego Forum Nowych Idei 2024 w Sopocie przyniósł liczne refleksje na temat przyszłości Europy w kontekście pokoju, demokracji, technologii i edukacji. Zarówno politycy, jak i eksperci zgodnie podkreślali, że aby stawić czoła wyzwaniom współczesnego świata, potrzebne są wspólne działania na poziomie międzynarodowym oraz głęboka współpraca w kluczowych sektorach. Dalsze inwestycje w obronność, rozwój technologiczny i edukację młodego pokolenia mogą być fundamentem dla budowania stabilnej, bezpiecznej i zrównoważonej przyszłości Europy.
