Etap 1. Złożenie protestu wyborczego
Protesty wyborcze można składać w terminie 14 dni od ogłoszenia oficjalnych wyników wyborów przez Państwową Komisję Wyborczą. W przypadku tegorocznych wyborów prezydenckich nastąpiło to 2 czerwca, a więc termin upływa 16 czerwca. Skarga może dotyczyć zarówno I tury, jak i ponownego głosowania. Jak ją złożyć? Dopuszcza się jedynie formę pisemną. Można ją dostarczyć osobiście do siedziby Sądu Najwyższego albo nadać pocztą. Jeśli wyborca, który chce zgłosić protest, przebywa za granicą lub na polskim statku morskim, może to zrobić u właściwego konsula albo kapitana statku. W tym przypadku musi dołączyć do pisma także zawiadomienie o ustanowieniu pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w kraju.
Co można zaskarżyć?
W skardze można wskazać na podejrzenie popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom. Jak wymienia Sieć Obywatelska Watchdog Polska, mogą być to: „nadużycia wyborcze: np. odstąpienie niewykorzystanej karty do głosowania, oszukiwanie przy liczeniu głosów, dorzucanie przez członka komisji wyborczej kart do urny; przeszkadzanie w wyborach – na dużą skalę byłoby to zaatakowanie systemu informatycznego, fałszywa informacja o zagrożeniu w lokalu wyborczym, naruszenie swobody głosowania – np. wpływanie na wybory lub korzystanie z prawa do głosu pojedynczych wyborców, poprzez wykorzystywanie formalnej lub nieformalnej władzy nad nimi, korupcja wyborcza – kupowanie i sprzedaż głosu, naruszenie tajności głosowania – celowe pozbawianie możliwości tajnego oddania głosów, np. kamery przy stanowiskach do tajnego oddania głosu, zaglądanie komuś 'w kartę'”. Mogą to być także nieprawidłowości np. wydanie błędnej karty lub karty bez pieczęci czy pominięcie wyborcy w spisie (nawet omyłkowe). Protest musi zawierać jasno sformułowane zarzuty, a jego autor musi przedstawić dowody, na których je opiera. Ich brak oznacza niespełnienie wymogów formalnych.
Etap 2. Rozpatrywanie protestu wyborczego
W 2018 roku wprowadzono nowe przepisy, na mocy których protesty wyborcze rozpoznaje Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Składa się ona jedynie z osób powołanych po 2017 roku na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. W związku z tym jest nieuznawana za legalny sąd przez rząd oraz Trybunał Sprawiedliwości UE. Pierwsze takie posiedzenie w sprawie tegorocznych wyborów prezydenckich odbędzie się we wtorek (10 czerwca). Najpierw trzyosobowy skład sędziowski sprawdzi, czy spełniają one wymogi formalne, a następnie oceni zasadność stawianych w nich zarzutów. Posiedzenia w sprawie protestów wyborczych są niejawne. Po rozpoznaniu wszystkich skarg Sąd Najwyższy stwierdza o ważności wyborów. Ma na to 30 dni. W tym przypadku termin upływa 2 lipca.
Przeczytaj także: Pomyłki w protokołach, nieautoryzowana aplikacja. Posiedzenie PKW ws. wyborów [CO JUŻ WIEMY]
Źródła: Onet, Prawo.pl, Sieć Obywatelska Watchdog Polska, „Dziennik Gazeta Prawna”
