Lisówka pomarańczowa wygląda jak kurka. Łatwo się pomylić

Jak wygląda lisówka pomarańczowa?

Kapelusz lisówki pomarańczowej (Hygrophoropsis aurantiaca) osiąga średnicę od 2 do 8 cm, choć w sprzyjających warunkach może być nieco większy. Jego kształt zmienia się wraz z wiekiem grzyba: u młodych okazów jest wypukły, czasem z delikatnym garbkiem, natomiast u starszych staje się płaski, a nawet lekko wklęsły w centrum, z nieregularnymi, falistymi brzegami. Kolor kapelusza to intensywna, ciepła paleta od jaskrawo pomarańczowego po rudawo-pomarańczowy, czasem z odcieniem czerwonawym. Powierzchnia kapelusza jest sucha, aksamitna, o delikatnie filcowatej lub omszałej teksturze. W wilgotnych warunkach może wydawać się nieco lepka, ale nigdy nie osiąga śliskości charakterystycznej dla niektórych innych grzybów.

Blaszki lisówki pomarańczowej są gęsto ułożone, cienkie i wyraźnie rozwidlone, co nadaje im charakterystyczny, kręty wygląd. Schodzą głęboko na trzon, czasem niemal do jego podstawy. Kolor blaszek jest zwykle zbliżony do odcienia kapelusza – intensywnie pomarańczowy lub nieco jaśniejszy, z tendencją do blaknięcia w starszych okazach. Ich kruchość i regularność są dodatkowym wyróżnikiem. Trzon lisówki pomarańczowej jest smukły, cylindryczny, czasem lekko zwężający się ku podstawie, i osiąga długość od 3 do 7 cm przy grubości 0,5-1 cm. Jego powierzchnia jest gładka, a kolor zazwyczaj jaśniejszy niż kapelusz – od żółtawego po blado pomarańczowy. U starszych okazów trzon może stawać się nieco włóknisty i pusty w środku. Trzon jest zwykle prosty, choć w gęstych skupiskach może być lekko wygięty.

Miąższ lisówki jest cienki, kruchy i delikatny, o barwie jasnożółtej lub kremowej, czasem z pomarańczowym odcieniem. Jego konsystencja jest miękka. Zapach jest łagodny, czasem określany jako lekko mączny lub ziemisty. Lisówka pomarańczowa to grzyb spotykany w lasach iglastych i mieszanych, szczególnie na kwaśnych glebach. Preferuje stanowiska wśród świerków, sosen czy jodeł, gdzie często tworzy rozległe, malownicze skupiska, szczególnie na wrzosowiskach, trawiastych polanach czy wśród mchów. Jej jaskrawe owocniki kontrastują z zielenią podłoża, tworząc efektowne, pomarańczowe kobierce, które mogą przyciągać uwagę grzybiarzy. Sezon występowania przypada głównie na późne lato i jesień, od sierpnia do października, choć w sprzyjających warunkach może pojawiać się wcześniej lub później.

Lisówka pomarańczowa wygląda jak kurka

Jak odróżnić lisówkę od kurki? Obydwa grzyby, na pierwszy rzut oka wydają się do siebie dość podobne ze względu na jaskrawą, pomarańczowo-żółtą barwę. Jednak różnią je budowa anatomiczna, zapach i siedlisko. Kapelusz kurki, o średnicy 2-12 cm, jest gładki, woskowaty, mięsisty, z pofalowanym brzegiem. Natomiast lisówka (2-8 cm) ma aksamitną, filcowatą i kruchą powierzchnię.

Kluczową różnicą są blaszki: kurka wyróżnia się grubymi, tępymi fałdami, które są szeroko rozstawione i rozwidlone, a lisówka charakteryzuje się cienkimi, gęstymi, ostrymi blaszkami, głęboko schodzącymi na trzon.

Trzon i miąższ obydwu grzybów dodatkowo ułatwiają identyfikację. Kurka ma gruby, zwarty trzon, zwykle w kolorze kapelusza, i sprężysty miąższ o intensywnym, owocowym zapachu przypominającym morele. Lisówka ma smuklejszy, często jaśniejszy trzon, który z wiekiem może stać się pusty, a jej miąższ jest kruchy, niemal watowaty, o słabym, mącznym lub neutralnym zapachu. Kurki rosną w lasach liściastych lub mieszanych, często w trawiastych zakątkach, podczas gdy lisówka preferuje kwaśne gleby lasów iglastych, szczególnie wśród świerków, wrzosowisk czy mchów.

Lisówka pomarańczowa. Czy jest jadalna?

Lisówka pomarańczowa (Hygrophoropsis aurantiaca), zwana też fałszywą kurką, od dawna budzi kontrowersje w kwestii jadalności, dzieląc grzybiarzy na zwolenników i sceptyków. W przeszłości niektóre atlasy grzybów, szczególnie starsze publikacje, klasyfikowały ją jako jadalną, a w Europie Wschodniej, bywała spożywana bez wyraźnych skutków ubocznych. Jednak współczesna mykologia podchodzi do niej z większą ostrożnością, wskazując na potencjalne ryzyko i brak walorów kulinarnych. Smak lisówki jest łagodny, lekko mączny, daleki od owocowego aromatu kurki, co dodatkowo obniża jej atrakcyjność kulinarną.

Serwis First Nature, wskazuje na rzadkie przypadki łagodnych zatruć żołądkowo-jelitowych, a w skrajnych sytuacjach nawet halucynacji po spożyciu lisówki, czego dowodem jest 33 incydenty odnotowane w Niemczech w latach 1918-1988. Przyczyną był prawdopodobnie arabitol, czyli alkohol cukrowy, naturalnie występujący w niektórych grzybach. U wrażliwych osób może powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak wzdęcia, nudności czy biegunka. Ponadto, jak wiele grzybów, lisówka może gromadzić metale ciężkie, takie jak ołów czy kadm, zwłaszcza w zanieczyszczonych środowiskach, np. w lasach iglastych blisko dróg czy zakładów przemysłowych. Brak szczegółowych badań dotyczących akumulacji toksyn w lisówce nie uspokaja – analogiczne zjawiska u innych gatunków skłaniają do ostrożności.

W Polsce lisówka pomarańczowa jest obecnie klasyfikowana jako grzyb niejadalny, głównie ze względu na niską wartość smakową i potencjalne ryzyko zdrowotne. W przeciwieństwie do kurki, lisówka oferuje niewiele poza efektownym, pomarańczowym wyglądem, który zdobi wrzosowiska i iglaste lasy. Nie jest wysoce toksyczna, ale pomimo tego pozostaje ryzykownym wyborem, zwłaszcza że jej spożycie nie przynosi satysfakcji kulinarnej. Bezpieczniej będzie podziwiać ją w naturze.