Literacki Nobel 2025 dla Węgra. Laureatka Nike: Poczułam frajdę

W czwartek ogłoszono laureata tegorocznej Literackiej Nagrody Nobla. Został nimWęgier László Krasznahorkai. „To wielki pisarz epicki, wpisujący się w środkowoeuropejską tradycję, sięgającą od Kafki po Thomasa Bernharda. Cechą charakterystyczną tej twórczości jest absurdalność i groteskowa przesada” – podkreśliła Szwedzka Akademia.

Wśród tegorocznych faworytów do literackiego Nobla wymieniani byli m.in. Haruki Murakami, Mircea Cartarescu, Gerald Murnane, Thomas Pynchon i Salman Rushdie.

– Nobel dla László Krasznahorkaia nie jest dużym zaskoczeniem, był on jednym z mocnych typów. I to nie tylko w tym roku – mówi Interii dr Eliza Kącka, pisarka, literaturoznawczyni, krytyczka, zwyciężczyni tegorocznej edycji Nagrody Literackiej Nike.

– Poczułam frajdę, bo lubię tego pisarza. Nie było jakiegoś większego zdziwienia, a miast tego: ucieszenie – podkreśla.

Literacka Nagroda Nobla 2025. Eliza Kącka: Bohaterów lepi tak, że zostają w pamięci

Pisarka, choć zadowolona z decyzji Komitetu Noblowskiego, uważa, że nie ma w niej elementu zaintrygowania czy egzotyczności. – Nie jest to pisarz, który byłby powszechnie czytany, ale jednak znam wielu, którzy starają się orientować w literaturze środkowoeuropejskiej. Krasznahorkai jest jednym ze znanych nazwisk tego obszaru literacko-kulturowego.

Absurdalność i groteskowa przesada, o których wspomniano w uzasadnieniu Komitetu, to tylko jedne z cech charakterystycznych twórczości Węgra. Eliza Kącka zwraca uwagę na inne: – Kiedy mówiłam o środkowoeuropejskości, miałam na myśli pewien typ melancholii charakterystycznej dla tej literatury: literatury austriackiej, węgierskiej, a i czeskiej. Krasznahorkai – z właściwą mu wrażliwością na murszenie, rozpadanie się świata – kolekcjonuje dziwaków, odszczepieńców, podejrzane typki.

Według niej pisarz łączy w swojej wyobraźni elementy absurdalne i groteskowe z bardzo dużym „wyczuleniem na erozję świata, na rozpadanie się”. – To może być rozpad więzi, rozpad środkowoeuropejskich zasobów duchowych, mentalnych. Jest tego świadkiem, potrecistą mijania.

– Poza groteską i absurdem dodałabym jeszcze melancholię, która nie jest osmuceniem. Owszem, ma lekko nostalgiczny aspekt, natomiast ostatecznie jest to literatura silna, energiczna. Autor ma świetny zmysł obserwacji, psychologiczny. To, w jaki sposób buduje swoich bohaterów, działa bardzo obrazowo, plastycznie na wyobraźnię. Lepi ich tak, że zostają w pamięci – dodaje.

Literacka Nagroda Nobla 2025. Gdzie kupić książki Węgra?

Polskie tłumaczenia książek Krasznahorkaia są obecnie trudno dostępne. Po ogłoszeniu werdyktu w sprawie Literackiej Nagrody Nobla w internecie pojawiły się oferty sprzedaży używanych książek Wegra, których ceny sięgają nawet kilkuset złotych.

Kącka nie ma wątpliwości, że i tym razem literacki Nobel wywoła poruszenie wokół twórczości laureata.

– Nobel jest też po to, żeby literatura sprzyjała wzmocnieniu kodów kulturowych, w tym przypadku węgierskich. To jest bardzo istotne – transfer światów wyobraźni, poszerzanie horyzontów lektury. Myślę, że literatura Krasznahorkaia w głowach tych, którzy się z nią rozmijali, stworzy nowy, inny obraz Węgier literackich – mówi pisarka.

Literacka Nagroda Nobla. Znamy laureata

„Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury z 2025 roku, László Krasznahorkai, również spogląda na Wschód, przyjmując bardziej kontemplacyjny, precyzyjnie wyważony ton. Rezultatem jest seria dzieł inspirowanych głębokimi wrażeniami z podróży do Chin i Japonii” – podkreślono w uzasadnieniu Komitetu.

W Polsce znany jest jako autor „Szatańskiego tanga”, „Melancholii sprzeciwu”, „Wojny i wojny”. W grudniu ukaże się po polsku zbiór opowiadań „A świat trwa”.

Chcesz porozmawiać z autorką? Napisz: anna.nicz@firma.interia.pl