Najmniejszy ptak w Polsce. Śpiewa tak, że słyszą go głównie dzieci

Mysikrólik zwyczajny: co to za ptak?

Mysikrólik zwyczajny (Regulus regulus) jest najmniejszym dziko żyjącym ptakiem w Polsce i jednym z najmniejszych w całej Europie. Dorosły osobnik mierzy około 9 cm długości i waży od 4,5 do 7 g, czyli tyle co niewielka kostka cukru lub kilka spinaczy biurowych. Jego budowa jest krępa, z dużą głową i krótkim ogonem, co pozwala mu z niezwykłą sprawnością poruszać się po najcieńszych gałązkach drzew iglastych. Upierzenie ma barwę oliwkowozieloną, skrzydła przecinają jasne prążki, a na wierzchu głowy widoczny jest żółty pas otoczony ciemną obwódką. U samców środkowa część tej pręgi przybiera intensywnie pomarańczowy odcień i staje się lepiej widoczna w chwilach pobudzenia.

Zasięg tego gatunku jest wyjątkowo szeroki. Mysikróliki zamieszkują większość Europy, znaczną część Azji aż po Japonię, a także niektóre wyspy atlantyckie, między innymi część Azorów i Wysp Kanaryjskich. W Polsce najłatwiej spotkać je tam, gdzie dominują świerki i jodły: w górach, w północno-wschodnich puszczach oraz w starych borach iglastych. Na przestrzeni ostatnich dekad ich zasięg lokalnie zwiększyły również liczne nasadzenia iglaków w parkach, ogrodach i na cmentarzach, które stworzyły dogodne warunki do gniazdowania i żerowania. W lasach liściastych pojawiają się przede wszystkim podczas przelotów, przemieszczając się wtedy w niewielkich grupach, często razem z sikorami i innymi drobnymi ptakami śpiewającymi.

Śpiew mysikrólika należy do najwyższych wśród europejskich ptaków – osiąga zwykle 8-10 kHz, czyli zakres, który wiele osób dorosłych traci wraz z wiekiem w naturalnym procesie starzenia słuchu. Zjawisko to rozpoczyna się w okolicach 30. roku życia idotyczy przede wszystkim najwyższych częstotliwości, dlatego dzieci i osoby młode słyszą ten głos bardziej wyraźnie, a dorośli często już nie. Sam dźwięk mysikrólika jest przy tym stosunkowo cichy, zwykle na poziomie około 50-55 dB, co dodatkowo utrudnia jego wychwycenie w lesie. W efekcie obecność mysikrólika częściej udaje się zauważyć dopiero po ruchu w koronach drzew.

Jakie ptaki są najmniejsze w Polsce?

Choć mysikrólik pozostaje bezkonkurencyjny pod względem rozmiarów, tuż za nim znajduje się zniczek zwyczajny (Regulus ignicapilla), którego długość ciała sięga około 9,5 cm, a masa tylko nieznacznie przewyższa wagę mniejszego kuzyna. Gatunek wyróżnia wyraźniejszy rysunek głowy z ciemną przepaską przez oko i jasną brwią, co ułatwia identyfikację w terenie, zwłaszcza w borach świerkowych i sosnowych Dolnego Śląska, gdzie jest najliczniejszy. Zniczek, podobnie jak mysikrólik, poluje głównie w koronach drzew, specjalizując się w zjadaniu drobnych bezkręgowców, a jego status gatunku chronionego podkreśla znaczenie, jakie odgrywa w utrzymaniu równowagi ekosystemów iglastych.

W kategorii najmniejszych ptaków Polski ważne miejsce zajmuje także strzyżyk zwyczajny (Troglodytes troglodytes), który mimo podobnej długości jest masywniejszy niż mysikrólik i zniczek i prowadzi zupełnie inny tryb życia. Preferuje gęste zarośla, dolne partie lasu oraz brzegi cieków wodnych, a kuliste gniazda maskuje w mchach i gałęziach, przez co są trudne do odnalezienia. Jego prążkowane, rdzawobrązowe upierzenie zapewnia doskonały kamuflaż, a dieta oparta na larwach i drobnych owadach czyni go ważnym sprzymierzeńcem w ograniczaniu liczebności bezkręgowców strefy przygruntowej. Do najmniejszych krajowych gatunków zalicza się również sosnówkę (Periparus ater), najdrobniejszą z sikor, oraz raniuszka (Aegithalos caudatus), którego całkowita długość wynika głównie z ogona, podczas gdy tułów jest porównywalny z wymiarami mysikrólika.

W zestawieniach drobnych śpiewaków regularnie pojawia się także muchołówka mała (Ficedula parva), gatunek zamieszkujący stare lasy liściaste na wschodzie i południowym wschodzie kraju. Choć osiąga 11-12 cm długości, pozostaje lekka i specjalizuje się w zdobywaniu owadów w locie, co odróżnia ją od większości małych ptaków związanych z iglakami. Wszystkie te gatunki – od mysikrólika i zniczka, przez strzyżyka, sosnówkę i raniuszka, po muchołówkę małą – tworzą grupę drobnych owadożerców, które wspólnie ograniczają liczebność szkodników, odgrywając kluczową rolę w stabilizowaniu lokalnych ekosystemów.