Rzadka ceramiczna lampa oliwna z okresu późnorzymskiego została niedawno odkryta podczas wykopalisk archeologicznych, prowadzonych przez Izraelski Urząd ds. Starożytności w pobliżu Góry Oliwnej w Jerozolimie. To wyjątkowe znalezisko, które – sądząc po śladach sadzy na dyszy – było używane około 1700 lat temu.
Lampa została ozdobiona przedstawieniami świątynnej menory (siedmioramienny świecznik, współcześnie obecny w herbie państwa Izrael), łopatki do kadzidła oraz lulawu, czyli gałązki palmy daktylowej używanej w żydowskim rytuale.
– Znakomite artystyczne wykonanie lampy, która została znaleziona w całości, czyni ją wyjątkową i niezwykle rzadką – mówi Michael Chernin, dyrektor wykopalisk.
Izrael. Niesamowite odkrycie archeologów
Menora, łopatka do kadzidła i lulaw są żydowskimi symbolami, związanymi ze Świątynią. Eksperci podkreślają, że odkrycie to jest szczególnie zaskakujące, ponieważ istnieje niewiele dowodów na istnienie żydowskiego osadnictwa w Jerozolimie i okolicach z tego okresu.
Po stłumieniu przez cesarza rzymskiego Hadriana żydowskiego powstania Bar Kochby w 135 roku n.e., Żydzi zostali wygnani z miasta. Lampa z Góry Oliwnej jest jednym z niewielu materialnych śladów żydowskiej obecności w rejonie Jerozolimy w III-V wieku n.e.
Wszystko wskazuje na to, że lampa należała do Żyda, który nabył ją ze względu na jej religijną symbolikę. – Oczywistym jest, że rzemieślnik, który zrobił tę lampę, poświęcił wiele czasu i wysiłku na jej dekorację – zauważa archeolog Benjamin Storchan.
Lampa oliwna spod Jerozolimy. Zdobi ją ważny dla Żydów symbol
Lampa została wykonana przy użyciu delikatnie i misternie rzeźbionych form wapiennych, jak również za pomocą wierteł i dłut. Formy zostały wykonane w dwóch częściach – górnej i dolnej.
Aby stworzyć tego typu lampę, garncarz wpierw wciskał glinę do form, które następnie ściskał ze sobą. Metoda wytwarzania lamp w formach pozwoliła na uzyskiwanie wyrafinowanych wzorów, a także dodanie delikatnych i szczegółowych zdobień.
Menora świątynna stała się żydowskim symbolem w okresie Drugiej Świątyni. Po jej zburzeniu wizerunek siedmioramiennego świecznika stał się ważnym znakiem w żydowskiej pamięci zbiorowej zarówno w Izraelu, jak i w diasporze.
