O tych badaniach można przeczytać w czasopiśmie „Science”, gdzie znajdujemy opracowanie pod tytułem „Mezozoiczne ssaki rzucają światło na pochodzenie ubarwienia sierści”. Te badania przeprowadzone na wczesnych ssakach żyjących w epoce mezozoiku nie pozostawiają złudzeń. O ile dinozaury i zapewne pterozaury żyjące w erze mezozoicznej były niezwykle barwne, może nawet bardziej niż nam się wydaje, o tyle u ssaków mamy dokładnie odwrotną sytuację.
Badanie kolorów wymarłych zwierząt nie jest sprawą prostą. Do tej pory mogliśmy się jedynie domyślać, jak mogły być ubarwione gatunki, które już wymarły. Dedukcję wspomóc można wiedzą na temat tego, do czego kolory zwierzętom służą np. kamuflażu, ostrzeżeń, godów, ale nawet wtedy nie tak łatwo określić, o jakich barwach mówimy w konkretnym przypadku.
Kolory wymarłych zwierząt można znaleźć w kościach
Wiemy, że kości niektórych dinozaurów chociażby zawierają ślady po naczyniach krwionośnych na płytach na grzbiecie, kryzach, skórze. To może wskazywać, że zwierzęta przybierały rozmaite barwy wzmacnianie dzięki przepływowi krwi. Teraz jednak naukowcy mają doskonalsze narzędzia do badania szczątków kopalnych zwierząt. Obrazowanie skamieniałości pozwala odkryć w kościach ślady komórek produkujących pigment. Organelle odpowiedzialne za pigmentację zachowują się bowiem w materiale kopalnym, niemniej barwy wymarłych zwierząt wciąż są kwestią dość słabo zbadaną.
Dlatego nowe ustalenia są tak istotne. Badacze z Chin, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Belgii i Holandii wykorzystali dane o morfologii organelli zawierających barwniki. Porównali je ze skamieniałymi szczątkami mezozoicznych ssaków oraz włosami 116 żyjących ssaków, aby zrekonstruować ubarwienie sześciu ssaków mezozoicznych.
Jak czytamy w opisie: „Naukowcy przyjrzeli się wzorom melanosomów u wielu gatunków ssaków mezozoicznych i porównali je z wzorami zaobserwowanymi u gatunków współczesnych ssaków. Widać wyraźnie, że w mezozoiku występowała niewielka zmienność koloru, a zwierzęta były całkowicie ciemne. Prawdopodobnie było to spowodowane nocnym trybem życia zwierząt. Jaśniejsze i bardziej zróżnicowane kolory u ssaków mogły powstać po wyginięciu dinozaurów pod koniec okresu kredowego.”
Wymarły dinozaury, pojawiły się kolory
To by znaczyło, że wymarcie dinozaurów 66 milionów lat temu było gongiem nie tylko na rozwój ssaków, ale także na rozwój ich kolorów. Dzisiaj ssaki nie należą do najbarwniejszych zwierząt świata, na pewno ustępują pod tym względem ptakom czy owadom, ale wiele z nich to gatunki bardzo kolorowe. Różnobarwna twarz mandryla, futro tygrysa czy lamparta, piękne desenie żyraf i wielu antylop, futra pandek, lisów, wiewiórek i wielu innych ssaków o tym zaświadczają.
Ssaki też są bardzo kolorowe, ale w mezozoiku nie były. Nie musiały bowiem. „W przeciwieństwie do wysoce zróżnicowanych melanosomów odkrytych u upierzonych dinozaurów, włosy u sześciu form ssaków z różnych linii w mezozoiku wykazywały jednolitą geometrię melanosomów, odpowiadającą ciemnobrązowemu ubarwieniu zgodnemu z nocnym trybem życia” – zaświadczają naukowcy.
To pośredni dowód na to, że teza o nocnym trybie życie mezozoicznych ssaków jest prawdziwa. Mogły one nie tylko kryć się w ten sposób przed polującymi na nie dinozaurami czy pterozaurami, ale także wykorzystać przewagę nocy dzięki swym zmysłom i zmiennocieplności.
W każdym razie wszystkie zbadane mezozoiczne skamieniałości ssaków wskazują na to, że wymarłe zwierzęta miały jednolite, ciemnobrązowe futra. Bez żadnych pasków, plamek, wzorów. Ich sierść przypominała tę, którą mają dzisiaj myszy, ryjówki, nietoperze. Możliwe, że nasze wyobrażenia porównujące tamte ssaki do obecnych np. z pasami na pysku jak u borsuka, są nietrafne. „Nasze początki były bardzo skromne” – przyznaje współautor badań Matthew Shawkey z Uniwersytetu w Gandawie w Belgii.
Czy rozpoznasz polskie ssaki? Wydaje się łatwe, a nie jest
