„Przewroty” to ustanowiona przez Centrum Nauki Kopernik nagroda, przyznawana nowatorskim inicjatywom edukacyjnym. Jej celem jest m.in. wyłonienie i uhonorowanie inspirujących przedsięwzięć realizowanych w całym kraju, a także budowanie środowiska, które skupia ludzi nastawionych na rozwój edukacji.
– W szybko zmieniającym się świecie potrzebujemy odważnych edukatorów i edukatorek. Osób, które nie boją się wyzwań i tworzą nowe rozwiązania – podkreśla Robert Firmhofer, dyrektor Centrum Nauki Kopernik. – To właśnie dzięki tworzonym przez nich aktywnościom edukacja staje się bardziej angażująca, włączająca i skuteczna.
Kapituła wewnętrzna Nagrody wyłoniła 10 finalistów. Wśród zgłoszeń znalazły się inicjatywy realizowane w miastach, lasach, w szkołach i na uczelniach, w szpitalach, muzeach, pracowniach artystycznych i organizacjach pozarządowych. Ich najmłodszymi odbiorcami są przedszkolaki, a najstarszymi – seniorzy.
– Dzięki temu, że przyznajemy Nagrodę w dwóch kategoriach: lokalnej i ogólnopolskiej, mamy dostęp do projektów realizowanych na wielką skalę, jak i do tych mniejszych, zmieniających środowisko lokalne – tłumaczy dr Katarzyna Młynek, przewodnicząca kapituły wewnętrznej Nagrody Przewroty, dyrektorka ds. edukacji i komunikacji naukowej Centrum Nauki Kopernik. – Widzimy wielkie zaangażowanie oraz ogrom pracy, jaki cała rzesza ludzi wkłada w zmianę edukacji w Polsce – dodaje.
-
Kurs dokształcający dla położnych „Poradnictwo w okresie transformacji menopauzalnej” (Kulczyk Foundation)
Inicjatywa promuje zmianę stereotypowego postrzegania roli położnych, podkreślając ich kompetencje w opiece nad kobietami na każdym etapie życia. Kurs jest krokiem w kierunku systemowego rozwiązania i odpowiedzią na zmiany demograficzne w polskim społeczeństwie – w przyszłości może stać się standardowym świadczeniem gwarantowanym dla kobiet w ramach podstawowej opieki zdrowotnej.
-
Otwarci na zmianę (Fundacja Zwolnieni z Teorii)
Kampania ma na celu zwrócenie uwagi na potrzebę dokonania zmian w systemie edukacji – tak, by system ten przygotowywał młode osoby do mierzenia się z wyzwaniami współczesnego świata, takimi jak kryzys klimatyczny, rosnące nierówności czy rozwój technologii. „Otwarci na zmianę” to inicjatywa tworząca przestrzeń do dyskusji o przyszłości edukacji i konieczności dostosowania jej do nowych wyzwań.
-
Program edukacyjny School Living Lab (Fundacja Code For Green)
Uczniowie, wykorzystując technologie cyfrowe i metodę design thinking, samodzielnie diagnozują lokalne problemy środowiskowe, projektują oraz testują innowacyjne rozwiązania, takie jak aplikacja do monitorowania zużycia wody, ławka solarna, interaktywny kosz na śmieci, czujnik nawadniania czy system ostrzegania przed powodzią. Program wspiera nauczycieli w prowadzeniu zajęć o tematyce środowiskowej, zapewniając trwałość edukacji klimatycznej w szkołach.
-
Punkt Zwrotny – wsparcie rówieśnicze ratuje życie (Fundacja OFF School)
Inicjatywa wspiera edukację rówieśniczą (ang. peer-to-peer education), angażując młodzież w prowadzenie zajęć na temat zdrowia psychicznego w swoich klasach i szkołach. Taka forma działania służy dialogowi międzypokoleniowemu i wzmacnia poczucie sprawczości młodych ludzi, pozytywnie wpływając na ich samoocenę. Jest to prosta i efektywna forma aktywizmu, która ma ogromny wpływ na życie młodych osób – dosłownie ratuje życie.
-
Uczniu, znaj swoje prawa w PJM! (Stowarzyszenie Umarłych Statutów, Fundacja Głuche Miasto)
Projekt skierowany jest do niesłyszących i słabosłyszących uczniów i uczennic oraz ich rodziców i nauczycieli. W ramach działań powstały filmy w PJM, które wyjaśniają prawa uczniów oraz instrukcje dotyczące podejmowania interwencji w sytuacjach ich łamania. Uczniowie otrzymali także wzory pism do szkół i kuratoriów oraz wsparcie w ich uzupełnianiu. Inicjatywa wzmacnia sprawczość osób g/Głuchych, zapewniając im dostęp do wiedzy i narzędzi umożliwiających skuteczne dochodzenie swoich praw.
-
Centrum Aktywności Młodzieży w Krośnie (Biuro Wystaw Artystycznych w Krośnie)
Inicjatywa wyróżnia się partycypacyjnym modelem – to swoisty hub dla lokalnych działań młodzieżowych i oddolnych inicjatyw – i opiera się na edukacji pozaformalnej łączącej sztukę z aktywizmem społecznym. CAM jako instytucja kultury odznacza się także systemową współpracą z samorządem i praktyką włączania odbiorców w działania, co może stać się inspiracją dla innych miast.
-
MIASTO (dla) DZIECI – DZIECI MAJĄ GŁOS! Wystawa oraz akcje twórcze z młodymi mieszkańcami Szczecina i regionu (Galeria sztuki dla dzieci i młodzieży TWORZĘ SIĘ)
Inicjatywa wyróżnia się innowacyjnymi formami partycypacji – dzieci nie tylko same tworzyły, ale także współdecydowały o kształcie wystawy i wydarzeń. Inicjatywa zmienia tradycyjny model relacji mistrz-uczeń na wspierający i partnerski, budując mosty między światem dzieci a dorosłych.
-
Od kontroli do odpowiedzialności (II LO im. Jana Matejki w Siemianowicach Śląskich)
Inicjatywa wprowadza innowacyjny sposób nauczania matematyki, oparty na ocenianiu kształtującym i pracy zespołowej. Dzięki temu młodzież skupia się na procesie uczenia się, a nie na wynikach, co pomaga zminimalizować stres i lęk związany z ocenianiem, a także sprawia, że lekcje stają się bardziej praktyczne i angażujące. Takie podejście rozwija kluczowe kompetencje przyszłości: współpracę, autonomię i kreatywność.
-
Pracownia Pomysłów (Fundacja Szczęśliwe Dzieciństwo – Ośrodek Młodzieżowy nr 2 „Bliźniak”)
Przestrzeń stworzona w Ośrodku Młodzieżowym nr 2 „Bliźniak” w Lublinie, w której od 2015 roku odbywają się regularne zajęcia techniczne skierowane do dzieci z rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym. Działanie to daje młodym uczestnikom i uczestniczkom możliwość zdobycia praktycznych umiejętności poprzez pracę metodą projektu, z naciskiem na środowisko, a także rozwija ich kreatywność i poczucie sprawczości.
-
Zielone Kompetencje Przyszłości i nowe technologie w branży hutnictwa – interpretacja i implementacja przez sektor kultury (Muzeum Hutnictwa w Chorzowie)
Interdyscyplinarna inicjatywa edukacyjna, której celem było wyposażenie uczniów i studentów w konkretne umiejętności, umożliwiające skuteczne wdrażanie innowacyjnych rozwiązań wspierających Zielony Ład i neutralizację wpływu przemysłu ciężkiego na klimat. W zadaniu wykorzystano metodę nauczania kaskadowego: studenci i studentki wiodących uczelni technicznych zdobyli w praktyce zielone kompetencje, które następnie w formie warsztatów przekazali uczniom i uczennicom szkół z woj. śląskiego i małopolskiego.
Laureaci Nagrody Przewroty zostaną ogłoszeni 23 maja podczas uroczystej gali w Centrum Nauki Kopernik. Kapituła honorowa Nagrody, składająca się z przedstawicieli świata nauki, edukacji, biznesu, sztuki i życia publicznego, wybierze 1 projekt ogólnopolski i 1 lokalny. Kapitule przewodniczy Robert Firmhofer, dyrektor naczelny Centrum Nauki Kopernik.
