W obecnych wyborach bierze udział 11 kandydatów, a faworytem jest George Simion, lider radykalnie prawicowego Związku na rzecz Jedności Rumunów (AUR) z poparciem sondażowym wynoszącym około 30 proc.
Według badań opinii publicznej o szansach na prezydenturę można mówić jeszcze w przypadku trójki kandydatów. Są to: popierany przez koalicję rządzącą Crin Antonescu (24 proc.), burmistrz Bukaresztu Nicusor Dan (22 proc.) oraz były socjaldemokratyczny premier Victor Ponta (11 proc.). Elena Lasconi, kierująca partią Związkiem Ocalenia Rumunii (USR) w ostatnim sondażu zdobyła ok. 6 proc.
Wybory prezydenckie w Rumunii. Unieważnienie głosowania w 2024 roku
Wybory odbywają się w cieniu kontrowersji po bezprecedensowej decyzji SąduKonstytucyjnego, który unieważnił głosowanie w pierwszej turze z 24 listopada 2024 r. Tamto głosowanie zakończyło się nieoczekiwanym zwycięstwem mało znanego kandydata, skrajnie nacjonalistycznego i słynącego z prorosyjskich wypowiedzi Calina Georgescu z wynikiem prawie 23 proc.
Razem z nim do drugiej tury zakwalifikowała się Elena Lasconi (ponad 19 proc.), która minimalnie prześcignęła faworyta wyścigu – premiera Marcela Ciolacu.
Zwycięstwo Georgescu stało się szokiem, a jego sukces przypisywano m.in. niezwykle szerokiej i agresywnej kampanii w mediach społecznościowych, przede wszystkim na TikToku.
W związku ze skargą jednego z kandydatów Sąd Konstytucyjny zarządził 28 listopada ponowne przeliczenie głosów oddanych w I turze, co zrodziło podejrzenia, że może ona zostać powtórzona. 2 grudnia Sąd Konstytucyjny ostatecznie uznał jednak wyniki I tury, nie zmieniając ich.
Wybory parlamentarne w Rumunii. „Proeuropejska koalicja”
1 grudnia odbyły się w Rumunii wybory parlamentarne, w których najlepszy wynik uzyskali socjaldemokraci z PSD, ale już na drugim miejscu znalazł się AUR. Docelowo utworzono „proeuropejską” koalicję złożoną z PSD, Partii Narodowo-Liberalnej (PNL) i partii węgierskiej mniejszości UDMR.
4 grudnia prezydent Klaus Iohannis odtajnił dokumenty służb z posiedzenia Naczelnej Rady Obrony Narodowej (CSAT), które rzuciły poważne podejrzenia w sprawie możliwych nadużyć w trakcie kampanii Georgescu, ukrywania danych o jej finansowaniu oraz o możliwego wsparcia „aktora państwowego”, w domyśle – Rosji.
W opublikowanych decyzją prezydenta Iohannisa materiałach rumuńskiego wywiadu i innych instytucji wskazano, że kampania Georgescu była prowadzona w sposób naruszający równość szans kandydatów poprzez manipulację algorytmami sieci społecznościowych i wskazywała na zorganizowaną manipulację spoza kraju. Oprócz tego Georgescu zarzucono, że podał fałszywe informacje na temat finansowania kampanii, mówiąc, że wydał na nią „zero lejów”.
6 grudnia, zaledwie dwa dni przed drugą turą, Sąd Konstytucyjny unieważnił wybory, wydając bezprecedensowe orzeczenie, które wywołało kontrowersje zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. SK postanowił, że proces wyborczy zostanie przeprowadzony od nowa w całości, przy czym datę ustali nowy rząd, który wyłoni się w wyniku wyborów parlamentarnych z 1 grudnia.
Rumunia. Ogłoszono nowy termin wyborów
Już po sformowaniu nowej koalicji parlamentarnej i rządu nowy termin pierwszej tury wyborów wyznaczono na 4 maja. 15 marca zakończyła się rejestracja kandydatów, jednak na ich liście nie znalazł się Georgescu. Centralne Biuro Wyborcze odrzuciło jego kandydaturę, powołując się właśnie na orzeczenie SK z 6 grudnia.
Decyzję o niezarejestrowaniu Georgescu podtrzymał następnie Sąd Konstytucyjny. Uznano, że nie respektuje on zasady równości szans w wyborach prezydenckich, nie przestrzega również zasad demokratycznych oraz nie szanuje konstytucji, czego od głowy państwa (a w domyśle – także kandydata) wymaga ustawa zasadnicza.
Politycznie schedę po Georgescu przejął George Simion, lider AUR. Gdy stało się jasne, że Georgescu w nowych wyborach nie weźmie udziału, miał on „namaścić” na swoich następców Simiona oraz Anamarię Gavrilę, liderkę jeszcze skrajnie prawicowej partii POT; ta następnie wycofała się na rzecz Simona.
Simion aktywnie odwołuje się do spuścizny po Georgescu, chociaż on sam nigdy publicznie nie wyraził poparcia dla lidera AUR. Swoją kampanię Simion oparł m.in. na postulacie przywrócenia w Rumunii „państwa prawa” i żądaniu „drugiej tury” dla Georgescu.
