Przepisy specustawy z 2022 roku gwarantowały obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski po 24 lutego 2022 roku, dostęp do opieki medycznej i refundowanych leków na zasadach równych Polakom. Według prezydenta Karola Nawrockiego przedłużanie takiego dostępu do świadczeń zdrowotnych to łamanie konstytucyjnej zasady równości, ponieważ Ukraińcy leczeni są kosztem Polaków.
Rząd ograniczył katalog świadczeń zdrowotnych nieubezpieczonym obywatelom Ukrainy tłumacząc decyzję koniecznością rozprawienia się ze zjawiskiem medycznej turystyki, którego dokładnie nie rozpoznano. Ministerstwo Zdrowia oszacowało, że między październikiem 2025 marcem 2026 oszczędzimy około 30 mln zł. Okazuje się jednak, że NFZ na leczeniu obywateli Ukrainy wcale nie traci.
Mniej procedur „na NFZ” dla nieubezpieczonych Ukraińców
Od października 2025 roku dorośli obywatele Ukrainy, którzy nie opłacają składek i nie pracują w Polsce, mają ograniczony dostęp do części świadczeń medycznych: leczenia sanatoryjnego, stomatologicznego, usuwania zaćmy, przeszczepów, protez, refundacji na leki. Nadal mogą korzystać z wizyt u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej a także z porad specjalisty i badań diagnostycznych.
Obywatele Ukrainy będą także nadal leczeni w szpitalu w przypadku poważnej choroby czy wypadku. Wprowadzone zmiany nie dotyczą dzieci, które do 18. roku życia zachowują prawo do korzystania z tych świadczeń. Nie dotyczą także pracujących i mieszkających w Polsce obywateli Ukrainy, ani ich rodzin.
Koszty leczenia Ukraińców pokrywają ze składek do ZUS sami Ukraińcy
Z danych zebranych przez portal Rynek Zdrowia wynika, że składka zdrowotna od tych Ukraińców, którzy pracują w Polsce, znacznie przewyższa koszty ich leczenia, ale także łączne koszty leczenia ubezpieczonych i nieubezpieczonych osób zza wschodniej granicy.
ZUS udostępnił kwoty składek na ubezpieczenie zdrowotne za obywateli Ukrainy w latach 2023-2024. W 2023 roku było to 3,1 mld zł, a w 2024 roku – 3,8 mld zł. Od stycznia do lipca 2025 roku było to odpowiednio: 434 mln zł (za leczenie pacjentów objętych specustawą) oraz 946 mln zł za leczenie pracujących Ukraińców.
Ministerstwo Zdrowa oraz Narodowy Fundusz Zdrowia podały, że w sumie w 2024 roku koszty leczenia Ukraińców w Polsce wyniosły około 2,2 mld zł, w tym leczenie uchodźców objętych specustawą kosztowało 747 mln zł (848 mln zł rok wcześniej), a pozostałych obywateli Ukrainy – 1,49 mld zł (1,1 mld zł rok wcześniej).
Okazuje się, że sama składka od ubezpieczonych Ukraińców (3,8 mld zł) przekracza koszty leczenia zarówno ubezpieczonych jak i nieubezpieczonych obywateli Ukrainy o ponad 2,2 mld zł.
