Kiedy francuska agencja bezpieczeństwa żywności ANSES rozpoczęła badania nad zawartością mikroplastiku w popularnych napojach, spodziewano się, że największe stężenia znajdą się w opakowaniach plastikowych. Wyniki okazały się jednak odwrotne: to szklane butelki zawierają najwięcej mikrocząstek tworzyw sztucznych. Średnio wykryto w nich około 100 cząstek mikroplastiku na litr napoju, pięć do pięćdziesięciu razy więcej niż w butelkach plastikowych lub puszkach metalowych.
„Spodziewaliśmy się zupełnie odwrotnego rezultatu” powiedziała cytowana przez AFP doktorantka Iseline Chaib, główna autorka badania. W toku analizy okazało się, że mikrocząstki znalezione w szklanych butelkach miały taki sam kształt, kolor i skład chemiczny, jak farba na zewnętrznej stronie zakrętek.
Zakrętki, zwykle metalowe i pokryte kolorową farbą, podczas przechowywania ocierają się o siebie, tworząc mikroskopijne zarysowania. „To prawdopodobnie właśnie z tych zarysowań pochodzą uwalniane cząsteczki plastiku” wyjaśniła agencja ANSES w komunikacie. Cząstki te osadzają się na powierzchni zakrętek, a w kontakcie z napojem przedostają się do jego wnętrza.
Piwo i lemoniada z mikroplastikiem, woda bezpieczniejsza
Zanieczyszczenie napojów mikroplastikiem jest zróżnicowane w zależności od ich rodzaju. Woda, zarówno niegazowana, jak i gazowana, zawierała najmniej mikrocząstek, niezależnie od materiału opakowania. W szklanych butelkach wykryto średnio 4,5 cząstki na litr, w plastikowych 1,6.
Niewielkie ilości plastiku odnotowano również w winie, nawet tym przechowywanym w butelkach z korkami. Skąd ta różnica? „To zjawisko nadal wymaga wyjaśnienia” przyznał w rozmowie z AFP Guillaume Duflos, dyrektor ds. badań w ANSES.
Zdecydowanie gorzej wypadły napoje słodzone i gazowane: lemoniada zawierała średnio 40 cząstek mikroplastiku na litr, piwo około 60, a napoje typu cola 30. To właśnie te produkty były najczęściej pakowane w szklane butelki z metalowymi zakrętkami, co może tłumaczyć wysoki poziom zanieczyszczeń.
Nie wiadomo, czy to groźne, ale można to ograniczyć
Wciąż brakuje jednoznacznych dowodów na to, że mikroplastik w napojach wpływa negatywnie na zdrowie człowieka. Nie ustalono też progu, powyżej którego stężenie tych cząstek byłoby toksyczne. Mimo to naukowcy podkreślają, że obecność mikroplastiku w napojach to sygnał ostrzegawczy.
„Nie jesteśmy jeszcze w stanie stwierdzić, czy te ilości są szkodliwe, ale wiemy, że można je łatwo ograniczyć” zaznaczył Duflos.
W ramach eksperymentu ANSES przetestowała prostą metodę zmniejszenia zanieczyszczenia: zakrętki butelek poddano czyszczeniu powietrzem, a następnie przemyto wodą i alkoholem. Efekt? Liczba cząstek spadła o 60 procent. Eksperci sugerują, że wdrożenie takiej praktyki w przemyśle spożywczym mogłoby istotnie poprawić jakość produktów, szczególnie tych sprzedawanych jako „zdrowe” lub „naturalne”.
- Która woda jest najlepsza? Wcale nie ta w plastikowych butelkach
Mikroplastik wszędzie, nawet w płucach i krwi
Choć badanie ANSES dotyczyło konkretnych napojów, jego kontekst jest znacznie szerszy. Mikroplastik został wykryty już niemal wszędzie: w glebie, wodzie, powietrzu, w ciałach owadów, ryb i ssaków, w tym ludzi. Cząstki plastiku znaleziono w ludzkiej krwi, płucach, jelitach, a nawet łożyskach.
Wciąż nie wiadomo, jaki wpływ mają te cząstki na zdrowie, ale badania nad mikrobiomem jelitowym sugerują, że mogą one zaburzać równowagę flory bakteryjnej. Inne eksperymenty wykazały, że mikroplastik może działać jak nośnik szkodliwych substancji chemicznych, w tym hormonów zaburzających gospodarkę endokrynną.
Z tego powodu naukowcy i regulatorzy coraz częściej apelują o ograniczanie emisji mikroplastiku u źródła: w produkcji, opakowaniach i łańcuchu dostaw. Jak pokazuje przykład szklanych butelek, dobre intencje nie zawsze oznaczają lepszy wybór.
