Zmiany w ortografii 2026. Rada wycofuje się z jednego pomysłu

Nowe zasady, które ogłosiła Rada Języka Polskiego już w maju, dotyczą m.in. użycia wielkich liter, pisowni partykuł „nie” i łączników. Zgodnie z planem wejdą w życie od 1 stycznia 2026 roku. W listopadzie Rada wycofała się z jednej z najbardziej kontrowersyjnych zmian.

Zmiany w ortografii 2026. Wycofano jeden pomysł

W maju 2024 roku Rada Języka Polskiego ustaliła nowe zasady w pisowni nazw geograficznych. Od 2026 roku wszystkie człony nazw własnych (np. „Półwysep Hel”, „Wyspa Uznam”, „Aleja Róż”) miały być pisane wielką literą.

Nieoczekiwanie 7 listopada Rada wycofała się z tej zmiany i od stycznia wyraz gatunkowy stojący przed nazwą w mianowniku pisany będzie małą literą. Pozostaje więc tak, jak było dotychczas: „wyspa Uznam”, „półwysep Hel” itp.

Rada tłumaczy wycofanie tej zmiany troską o stabilność pisowni nazw geograficznych, zwłaszcza w dokumentach urzędowych. W administracji komplikowałoby to standaryzację nazw miejscowości, co mogłoby się okazać kłopotliwe i wymagać zmiany wszystkich dokumentów.

Zmiany w ortografii 2026. Najważniejsze postanowienia

Co natomiast zmieni się od stycznia 2026?

Nowe zasady ortografii wprowadzają bardziej precyzyjne reguły pisowni wielkich i małych liter. Przymiotniki od nazw własnych (te z końcówką „-owski”) mają być pisane małą literą (np. „chopinowski”).

Jednocześnie nazwy mieszkańców miast czy regionów (np. „Poznaniak”, „Sandomierzanin”) będą pisane wielką literą. Dotyczy to również nazw potocznych, na przykład Włoch będzie teraz Makaroniarzem z wielkiej litery.

Jeśli chodzi o partykułę „nie”, będzie obowiązywała pisownia łączna z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi bez względu na kategorię stopnia, a więc także w stopniu wyższym i najwyższym, np. nielepiej, nieprędzej, nienajlepiej, nienajstaranniej

Z kolei ze spójnikami typu „-by”, „-bym” cząstki te będą pisane rozdzielnie („czy by nie” zamiast „czyby nie”).

Od 1 stycznia wchodzi też w życie pisownia wielką literą nie tylko nazw firm, marek i modeli wyrobów przemysłowych, ale także pojedynczych egzemplarzy tych wyrobów („samochód marki Fiat” i „pod oknem zaparkował biały Fiat”).

Zmienia się również podejście do przedrostków takich jak „super-„, „eko-„, „mini-” i podobnych. Tutaj Rada Języka Polskiego dopuszcza zarówno zapis łączny („superpomysł”), jak i rozdzielny („super pomysł”), a nawet z łącznikiem lub spacją („tuż-tuż” lub „tuż tuż”).

Dlaczego zmieniają się zasady ortografii?

Obecna reforma w pisowni jest pierwszą od 1936 roku. Głównym celem zmian w ortografii jest uproszczenie i unifikacja pisowni. Rada Języka Polskiego uznaje, że obecne zasady bywają zbyt złożone, niosą wyjątki i wymagają analizy znaczeniowej.

Dzięki zmianom liczba ortograficznych pułapek ma się zmniejszyć. Ograniczy to błędy w tekstach i pozwoli piszącym skupić się na innych aspektach poprawności.

Aby dać Polakom czas na adaptację, Rada wprowadziła długi okres przejściowy. Choć reforma wchodzi w życie 1 stycznia 2026, na egzaminach komisje będą uznawały obie wersje zapisu. Takie zasady będą obowiązywały aż do roku szkolnego 2030/2031.