Słonie afrykańskie i indyjskie różnią się inteligencją

Ostatnie słonie żyjące na świecie to relikt dawnych czasów, gdy wielkie trąbowce były dominującymi dużymi ssakami wielu ekosystemów. Jeszcze w epoce lodowcowej część z nich stanowiła o wyglądzie świata. Do czasów współczesnych przetrwały jednak tylko dwa – jak się do niedawna wydawało, a po zbadaniu DNA – trzy gatunki słoni.

Dwa z nich żyją w Afryce. To słoń afrykański trzymający się terenów otwartych i sawann, a także nieco mniejszy słoń leśny z Kotliny Konga i przyległych obszarów Gabonu, Kamerunu czy Republiki Środkowoafrykańskiej.

Natomiast w południowej Azji żyje słoń indyjski, który tylko pozornie jest podobny do afrykańskich krewniaków. W rzeczywistości ma mniejsze rozmiary, inną sylwetkę, odmienną wielkość uszu, a ciosy występują w jego wypadku rzadko u samic. Słonie z Azji i Afryki umieszczono zresztą w dwóch różnych rodzajach, co podkreśla ich odmienność.

Mózgi słoni zasadniczo się od siebie różnią

Dlatego niemieccy naukowcy z Uniwersytetu Humboldta w Berlinie i Instytutu Leibniza postanowili sprawdzić, czy różnice między tymi słoniami nie są aby głębsze. Sięgnęli po budowę układu nerwowego, mózgu i inteligencję.

Słonie z niej słyną. Świetnie kojarzą, pamiętają, są jednymi z najbardziej bystrych ssaków. Niemieckie badania opublikowane w „PNAS Nexus” wskazują jednak, że ta inteligencja jest zróżnicowana gatunkowo i ma inne podstawy anatomiczne. Budowa mózgu i móżdżka znanych obecnie gatunków słoni jest odmienna i uzasadnia jeszcze mocniej ich rozgraniczenie – przekonują badacze.

„Pomimo mniejszych rozmiarów ciała, dorosłe słonice indyjskie mają znacznie i znacząco cięższe mózgi niż dorosłe słonice afrykańskie” – zaobserwowali naukowcy. „Z kolei dorosłe samce słoni afrykańskich mają znacznie cięższe mózgi niż samice słoni afrykańskich; masa mózgu dorosłego samca słonia indyjskie pozostaje niejasna”.

Badacze ustalili, że mózg słoni rośnie wyjątkowo szybko. Krótko po urodzeniu zwiększa swą masę trzykrotnie, co jest porównywalne jedynie z rozrostem mózgu ludzkiego noworodka. Wskazuje to niezbicie na bardzo ważną rolę doświadczenia i uczenia się w procesie rozwoju młodego zwierzęcia.

Słonie indyjskie prawdopodobnie mają więcej istoty szarej kory mózgowej niż słonie afrykańskie, a ich móżdżek jest stosunkowo mniejszy niż u słoni afrykańskich. Stanowi niespełna 20 proc. całości.

To dlatego słonie indyjskie łatwiej jest oswoić

Tak zasadnicze różnice w budowie mózgu pociągają za sobą wnioski dotyczące inteligencji tych trąbowców. U słoni indyjskich jest ona wyższa w pewnych obszarach, chociażby związanych z kontaktami z człowiekiem.

To może wyjaśniać, dlaczego słonie z Azji od tysięcy lat służyły ludziom do pracy i pomocy, a nawet do walki i dają się łatwo oswajać. U słoni afrykańskich sprawa jest o wiele trudniejsza i nigdy nie doszło do pełnego udomowienia tych zwierząt w Afryce. Gatunki te żyją inaczej, nie lubią ludzkiego towarzystwa, tworzą też inne struktury społeczne niż krewniacy z Azji.

Badania są o tyle interesujące, że pokazują pozostałości po dawnym, wielkim królestwie trąbowców. Z dziesiątków gatunków tych zwierząt zostały nieliczne i to w dwóch niezależnych od siebie pniach. Każdy z nich pozostał na świecie po innych przodkach i inaczej się rozwija.