Nowy podatek kościelny w Polsce? Na wzór rozwiązań z Niemiec

Nowy podatek kościelny w Polsce? Petycja trafiła do Senatu

Na początku czerwca do Senatu wpłynęła petycja obywatelska nr P11-89/25, w której autor postuluje wprowadzenie nowego podatku kościelnego. Ma to być rewolucja w sposobie finansowania Kościoła.

Autor petycji postuluje w dokumencie, aby wprowadzić rozwiązanie, które obecnie obowiązuje w Niemczech. Z założenia wysokość podatku kościelnego wynosiłaby równowartość 8 proc. podatku dochodowego pobieranego z wynagrodzenia otrzymywanego z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia oraz umowy o dzieło.

Jak w praktyce miałoby wyglądać finansowanie Kościoła? Pracodawca, zleceniodawca lub zlecający wykonanie dzieła, czyli płatnik podatku, zobowiązany byłby przekazać podatek kościelny do urzędu skarbowego. Ten z kolei przesyłałby go dalej na konto zadeklarowanego kościoła lub związku wyznaniowego. Pieniądze z podatku kościelnego trafiałyby wyłącznie do związków wyznaniowych, które widnieją w Rejestrze kościołów i innych związków wyznaniowych, prowadzony przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Skąd pomysł na zmiany w podatku kościelnym?

Jak czytamy w uzasadnieniu petycji, przejście na niemiecki system wspierania Kościoła ma „wiele korzyści”. Przede wszystkim, jak tłumaczy autor wniosku, udowadnia swoją wysoką skuteczność i przejrzystość. Taki model finansowania nie tylko efektywnie zasila fundusze poszczególnych związków wyznaniowych, zapewniając im stabilność finansową i możliwość realizacji ich misji. Autor petycji tłumaczy dalej, że:

Co równie ważne, mechanizm ten stanowi precyzyjny wyznacznik faktycznej liczby wyznawców danego związku.

---

Niemiecki model finansowania kościołów, tzw. Kirchensteuer, pobierany jest od osób deklarujących przynależność do uznanych wspólnot religijnych. Wysokość podatku kościelnego u naszego zachodniego sąsiada różni się i zależy od landu i wynosi 8 lub 9 proc. podatku dochodowego. Podatek ten jest potrącany z wynagrodzenia i przekazywany przez pracodawcę do urzędu skarbowego. Ten następnie rozdziela środki pomiędzy odpowiednie kościoły.

Według autora petycji, który nie chce ujawniać swoich danych, obecny system finansowania instytucji religijnych w Polsce jest nieprzejrzysty i budzi kontrowersje. Wprowadzenie podatku kościelnego na wzór niemiecki pozwoliłoby na usprawnienie obiegu środków finansowych, czyniąc go bardziej formalnym i podlegającym kontroli publicznej. Pobieranie podatku kościelnego bezpośrednio z wynagrodzenia przez urząd ma minimalizować ryzyko nadużyć i zwiększać zaufanie społeczne do sposobu finansowania kościołów.

Podatek kościelny w Polsce. Co z ateistami?

Autor petycji wskazuje jednocześnie sposób na uniknięcie obowiązku opłaty podatku kościelnego. Miałby to być brak przynależności do jakiegokolwiek związku wyznaniowego, czyli niezbędna byłaby deklaracja ateizmu. W ocenie autora petycji byłoby to sprawiedliwe. Obowiązek uiszczania podatku spoczywałby tylko na tych, którzy świadomie deklarują swoją przynależność i czerpią korzyści z działalności swojego związku wyznaniowego.

Petycja w sprawie wprowadzenia w Polsce podatku kościelnego została uzupełniona przez jej autora w dniu 20 czerwca 2025 r. Blisko miesiąc później, 7 lipca, została skierowana do rozpatrzenia przez senacką Komisję Petycji. Z aktualnych informacji wynika, że nie został jeszcze wyznaczony termin posiedzenia, podczas którego będzie ona przedmiotem obrad senatorów.

Z czego utrzymuje się Kościół katolicki w Polsce?

Główną część dochodów Kościoła katolickiego stanowią ofiary wiernych. Tych, według danych Głównego Urzędu Statystycznego, jest w Polsce 33,7 mln wiernych. Kościół utrzymuje się z wynagrodzenia za posługi, takie jak chrzest, ślub czy pogrzeb. Te, zgodnie z art. 21 ust. 2 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską są zwolnione z opodatkowania.

Kolejne źródło dochodów Kościoła katolickiego oraz innych związków wyznaniowych to Fundusz kościelny. Został utworzony w 1950 roku jako forma rekompensaty dla kościołów i związków wyznaniowych za przejęte przez państwo nieruchomości ziemskie, tzw. dobra martwej ręki. Dotacje w ramach funduszu mogą być przeznaczone na realizację zadań dotyczących wspomagania kościelnej działalności charytatywno-opiekuńczej czy konserwacji i remontów obiektów sakralnych. Parafie kościoła katolickiego czerpią także dochody z działalności gospodarczej. Na przykład niektóre parafie są właścicielami luksusowych hoteli.

Kościół katolicki z budżetu państwa otrzymuje jednak znacznie więcej. Według raportu Najwyższej Izby Kontroli w latach 2021-2023 do kościoła trafiło 16 mld złotych. Wynagrodzenie nauczycieli religii oszacowano na 6 mld zł. Dotacje, inne wydatki rządowe i samorządowe to 5,9 mld zł, a dofinansowanie kościelnych uczelni, szkół i placówek oświatowych wyniosło 3,08 mld zł.