Niesamowite, co wyrzuca Bałtyk. Drogocenna żywica sprzed 40 mln lat

Stworzył wykrywacz do bursztynów i na tej żywicy zna się jak mało kto. Człowiek z bursztynu – Tomasz Ołdziejewski w rozmowie z Przemysławem Białkowskim opowiada o fascynującym świecie morskich znalezisk. – Przełomem w moim życiu było to, jak ojciec zmienił pracę, czasami mnie zabierał do pracy i szliśmy często plażą. Znajdywałem bursztyny, czasem kawałek, czasem pół kilograma – mówi ekspert.

Czy bursztyn można podrobić?

Bursztyn to kopalna żywica drzew iglastych, w rzadszych przypadkach liściastych. Znanych jest około 60 odmian. Surowce zbierane są od tysięcy lat, głównie używany w jubilerstwie do produkcji biżuterii i kosmetyce.

Największe znane złoża bursztynów, szacowane na 90 proc. całych zasobów światowych, zlokalizowane są w obwodzie królewieckim w Rosji, ale wiele znalezisk pochodzi i z Polski. Tu można zbierać je praktycznie bez ograniczeń. Za niewielki okaz o wadze kilku gramów można dostać nawet ok. tysiąca złotych.

– Niekonieczna jest karta bursztyniarza (red. a kiedyś taka rzeczywiście istniała). To, co na plaży, można wziąć. Figle może nam za to spłatać wiatr zachodni, wtedy bursztyn jest pchany w stronę granicy. Jeśli wiatr jest wschodni, to mamy szansę znaleźć bursztyn na przekopie (red. Mierzeja Wiślana) – mówi Ołdziejewski.

Polska nazwa bursztyn pochodzi od niemieckiego „Bernstein” („kamień, który się pali”). Grecy nazywali ten kamień elektron, co oznacza świecący i błyszczący; od nazwy tej pochodzi określenie elektryczności. Arabowie z kolei mówili o nim „anbar”, ponieważ zapach pocieranego bursztynu kojarzył się z zapachem ambry; od tej nazwy pochodzi ang. określenie „amber”.

Bursztyn jest mieszaniną kilkudziesięciu różnych związków – węgla, siarki, resztę stanowią tlen i wodór. Jednym ze składników jest ponadto kwas bursztynowy. Barwy bursztynów są rozmaite: jasnożółta do brunatnej, mlecznobiała, niebieska, czerwona i czarna.

Największa znaleziona bryła bursztynu bałtyckiego waży 9,75 kg. Najczęściej spotykany jest u nas w kraju bursztyn żółty, rzadsze są odmiany bezbarwne, czerwone, zielonkawe, a ich przejrzystość zależy od zawartości drobnych pęcherzyków powietrza. Bryłki bursztynu zawierają niekiedy pochodzące z okresu kredy i kenozoiku szczątki zwierząt lub roślin, tzw. inkluzje.

W 2024 roku znaleziono bursztyn na Antarktydzie w warstwie lignitu sprzed około 90 mln lat.