W skrócie
-
Starzec jakubek to pospolita roślina o żółtych kwiatach, która występuje w Polsce i jest niezwykle toksyczna.
-
Zawiera groźne alkaloidy pirolizydynowe, które są niebezpieczne zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, zwłaszcza koni i zwierząt domowych.
-
Choć dawniej stosowany był w medycynie, obecnie uznaje się go za poważne zagrożenie dla zdrowia, na co zwracają uwagę Lasy Państwowe.
W Polsce rośnie wiele roślin, które mimo swojego niepozornego wyglądu, mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. Choć często kojarzymy toksyczne gatunki z egzotycznymi krajami, to nasz rodzimy klimat również sprzyja występowaniu wyjątkowo niebezpiecznych odmian. Cis, tojad, szalej – to tylko niektóre z nich. Wśród groźnych kwiatów znajduje się ich cała masa, z niepozorną konwalią na czele. Do tej grupy należy zaliczyć też starca jakubka.
Jak rozpoznać starca jakubka?
Starzec jakubek (Jacobaea vulgaris) jest to gatunek rośliny pochodzący z rodziny astrowatych. Roślina ta występuje w całej Europie, ale także na dużej części Azji oraz w Afryce Północnej m.in. w Tunezji, Maroku i Algierii. W naszym kraju uznawany jest za pospolity. Nazwa nawiązuje do pory pełnego kwitnienia, czyli obchodzonego 25 lipca święta św. Jakuba Apostoła.
Ta roślina ma długą łodygę – o wysokości do 120 cm, która rozgałęzia się, tworząc wzniesione ku górze pędy. Kwiaty starca jakubka są urokliwe – żółte i tworzą koszyczki o średnicy do 2,5 cm, które są zebrane w podbaldachy. Liście również dodają uroku tej roślinie. Są dość drobne, choć u nasady łodygi są dłuższe, lirowate, im wyżej – stają się pierzastodzielne. Starzec jakubek kwitnie od czerwca do końca września. Rośnie w rowach, na łąkach, przy drogach oraz na brzegach pól i lasów.
Lasy Państwowe przestrzegają przed zbieraniem starca jakubka
Starzec jakubek od wieków był stosowany w medycynie, m.in. w formie nalewek. Miał pomagać w problemach z wątrobą, ale też stosowano go jako środek rozkurczowy, hamujący nadmierne krwawienia miesiączkowe. Miał pomagać na kolki, skurcze jelit czy obniżać ciśnienie krwi. Ma właściwości moczopędne.
Jednak wraz z rozwojem medycyny przestano zachwycać się starcem jakubkiem. Jak czytamy na stronie Lasów Państwowych – „okazało się, że cała rodzina starców zawiera alkaloidy pirolizydynowe.” Mają one działanie toksyczne i są rakotwórcze.
Dziś zaleca się używanie ekstraktów uzyskiwanych z liści i kwiatów starca jakubka tylko do krótkotrwałych kuracji. (…) W żadnym wypadku nie należy podawać go kobietom w ciąży lub matkom karmiącym
Starzec jakubek jest szczególnie niebezpieczny dla koni i kuców – niezależnie od tego czy podawany jest im świeży, zwiędły czy też wysuszony. Stanowi też duże zagrożenie dla zwierząt domowych. Zatrucie starcem jakubkiem niszczy wątrobę i prowadzi do uszkodzeń neurologicznych, czego skutkiem jest śmierć zwierzęcia.