Czarni rycerze w polskich lasach. Ptaki znikają, myśliwi wkroczyli do akcji

Jest nieco podobny do głuszca, wielkością dorównuje kurze domowej. Do końca XIX wieku ptak był dość mocno rozpowszechniony na terenie Polski. Populacja cietrzewia w Polsce na początku XX w. liczyła kilkadziesiąt tysięcy osobników. Drastyczny spadek zauważono w 2003 roku – szacowano łączną liczebność na ok. 2000-2500 osobników, a latach 2013-2018 liczebność populacji lęgowej już tylko na 180-340 tokujących samców. Aktualnie mamy w kraju kilkaset ptaków i pomimo prawnej ochrony jego populacja stale maleje.

Myśliwi wpadli na pomysł, aby na terenach, na których występują cietrzewie, regulować populację drapieżników; m.in. lisów, czy szopów i jenotów, które do Polski dotarły za sprawą człowieka i są klasyfikowane jako gatunki inwazyjne, czyli zagrażające rodzimym gatunkom.

Zakładnicy działań człowieka i zmian klimatu

Na tokowiska, czyli gody cietrzewi (a także głuszców) można trafić już niezwykle rzadko.

Dr Paweł Nasiadka (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie) mówi, że to człowiek zmienił krajobraz i tym samym wpłynął na zmniejszenie populacji cietrzewi. – Tereny zalesione, a to spowodowało utratę miejsc na przeprowadzenie tokowisk – mówił w programie „Czysta Polska” ekspert.

Nie ma wątpliwości, że za zmniejszenie liczebności ptaków odpowiada zwłaszcza człowiek i wynikające z jego ingerencji w przyrodę zmiany klimatu – mówi biolog Michał Adamowicz. Ptaki potrzebują mozaiki terenów otwartych, półotwartych i zarośniętych. Takie miejsca znajdują się np. w zabagnionych dolinach rzecznych, gdzie jest wysoki poziom wód gruntowych. Dobre warunki dla cietrzewi panują także na wrzosowiskach, gdzie dominują niskie krzewy, a nie gęstwiny.

Brak takich siedlisk oznacza, że liczba cietrzewi będzie spadała. Zmiany w rolnictwie, osuszanie mokradeł, usuwanie krzewów, susze, pożary – to wszystko niszczy populację ptaków.

Odstrzał zwierząt dla ochrony ptaków

Także drapieżniki wpłynęły na żywotność cietrzewi, to np. lis i szop pracz – uważają przedstawiciele kół łowieckich. Na Podlasiu, gdzie kiedyś występowały cietrzewie, zaczęto odstrzeliwać drapieżniki, głównie lisy. Prof. Dariusz Gwiazdowicz uważa, że „bez pomocy myśliwych i leśników populacja cietrzewi nie przetrwa i zniknie w ciągu kilku lat”.

Z kolei projekt ochrony cietrzewi jest prowadzony w pięciu nadleśnictwach wrocławskiej dyrekcji: czterech sudeckich (Kamienna Góra, Szklarska Poręba, Śnieżka, Świeradów) i jednym z Borów Dolnośląskich – Ruszów, a także w jednostkach regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku, Olsztynie, Lublinie i Radomiu.