Historia Qimmit, najstarszej rasy psów zaprzęgowych Grenlandii

Najnowsze badania DNA wykazały, że grenlandzki pies zaprzęgowy Qimmit jest najstarszą udomowioną rasą psów. Wskazuje to na bliskie pokrewieństwo tej rasy z rdzenną ludnością Iniutów, zamieszkujących ten region. Żyją razem od tysiąca lat, jednak populacja psów gwałtownie spada. W 2002 roku było ich 25 000, a w 2020 – 13 000. Powodem wciąż zmniejszającej się liczby tych zwierząt są zmiany środowiskowe i przemiany kulturowe.

Chociaż ludzie wykorzystują różne rasy psów zaprzęgowych w Arktyce od prawie 10 000 lat, Qimmit jest najstarszą i nieprzerwanie udomowioną rasą.

– To psy pracujące, które od tysiąca lat lub dłużej wykonują tę samą pracę z tymi samymi ludźmi – mówi Tatiana Feuerborn, główna autorka badania i paleogenetyczka z Narodowego Instytutu Badań nad Genomem Człowieka w Narodowych Instytutach Zdrowia. – To właśnie odróżnia je od innych ras psów arktycznych i zaprzęgowych.

Naukowcy zebrali próbki DNA z żyjących Qimmitów oraz starożytnych psów znalezionych na stanowiskach archeologicznych czy zbiorach muzealnych, na elementach ubioru wykonanych z futra lub kości, które liczą sobie nawet 800 lat.

Mimo trudności udało się zsekwencjonować 92 współczesne i starożytne genomy, co pozwoliło na badania dot. zmienności i różnorodności tych zwierząt na przestrzeni dziejów i w różnych regionach. Okazało się, że genetyka Qimmitów pozostała spójna na przestrzeni czasu, nawet sięgając najwcześniejszych psów zaprzęgowych.

Kiedy Inuici razem z psami dotarli na Grenlandię?

Prześledzono migrację psów oraz ludzi przez arktyczne lody na Alaskę, a później przez Arktykę na północny zachód od Grenlandii. Okazuje się, że Inuici rozprzestrzeniali się bardzo szybko – w ciągu zaledwie jednego do dwóch stuleci. Badanie sugeruje, że przybyli oni na Grenlandię między 800 a 1200 lat temu. Feuerborn twierdzi, że to dowód na to, że Inuici dotarli na Grenlandię wcześniej, niż sądzono.

Najstarsze genomy psów wyraźnie dzielą się na cztery grupy: północną, zachodnią, wschodnią i północno-wschodnią. Jest to powiązane z wynikami badań DNA człowieka i potwierdza tezę, że od czasów zasiedlenia Grenlandii różne grupy Inuitów miały ograniczony kontakt z innymi grupami, pozostając głównie w otoczeniu swojej grupy.

Ciekawymi odkryciami są te z północnego wschodu, które potwierdzają istnienie w tym rejonie społeczności ludzkiej sprzed kontaktu z Europejczykami, co wcześniej było jedynie spekulacjami bez większych dowodów.

Skutery śnieżne kontra psy zaprzęgowe

Pomimo że z wyglądu przypominają wilki, nie mają z nimi wiele wspólnego. Historyczne zapisy o Grenlandczykach wskazywały na celowe krzyżowanie psów z lokalnymi wilkami, aby poprawić zdrowie watahy, jednak nie dowiedziono, że Qimmit są bliżej spokrewnieni z wilkami niż inne grupy psów zaprzęgowych.

– W przeciwieństwie do skutera śnieżnego, psy zaprzęgowe się nie psują i nie zabraknie im paliwa – zauważa Feuerborn. – Zdecydowanie są optymalnym środkiem transportu.

Dzięki czułym nosom mogą wyczuć zapach fok lub niedźwiedzi polarnych, a ciche poruszanie się pozwala na polowania. Qimmit jest rasą zdrowych psów, od zawsze obecnych na Grenlandii. Pomagały kształtować ludzkie społeczeństwa, więc ważne jest, aby zachować ich geny – ma to ogromną wartość kulturową, jak mówi Feuerborn.