Nagroda Nobla 2025 z literatury. Ogłoszono zwycięzcę

Trwa tydzień noblowski. W czwartek Szwedzka Akademia ogłosiła laureata w kategorii literatura. Został nim Węgier László Krasznahorkai. „To wielki pisarz epicki, wpisujący się w środkowoeuropejską tradycję sięgającą od Kafki po Thomasa Bernharda. Cechą charakterystyczną tej twórczości jest absurdalność i groteskowa przesada” – podkreśliła Szwedzka Akademia.

„Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury z 2025 roku, László Krasznahorkai, również spogląda na Wschód, przyjmując bardziej kontemplacyjny, precyzyjnie wyważony ton. Rezultatem jest seria dzieł inspirowanych głębokimi wrażeniami z podróży do Chin i Japonii” – czytamy w uzasadnieniu.

László Krasznahorkai laureatem literackiej Nagrody Nobla 2025

„Jego powieść z 2003 roku ”Északról hegy, Délről tó, Nyugatról utak, Keletről folyó’ (’Góra na północy, jezioro na południu, ścieżki na zachodzie, rzeka na wschodzie’, 2022) opowiada o poszukiwaniu sekretnego ogrodu. To tajemnicza opowieść z mocnymi, lirycznymi fragmentami, której akcja rozgrywa się na południowy wschód od Kioto. Utwór ten stanowi preludium do bogatego zbioru ’Seiobo járt odalent’ (2008; 'Seiobo There Below’, 2013), zbioru siedemnastu opowiadań ułożonych w ciąg Fibonacciego, traktujących o roli piękna i twórczości artystycznej w świecie ślepoty i przemijania. Obok kwintetu eposów, stanowi on główne dzieło Krasznahorkaia. Książka stanowi mistrzowskie przedstawienie, w trakcie którego czytelnik zostaje poprowadzony przez szereg 'bocznych drzwi’ do niewytłumaczalnego aktu stworzenia” – dodano w komunikacie.

Ubiegłoroczne wyróżnienie trafiło na ręce Han Kang (Korea Południowa) za „intensywną prozę poetycką, która konfrontuje historyczne traumy i ujawnia kruchość ludzkiego życia”.

Nagroda jest przyznawana od 124 lat i na przestrzeni tego okresu przyznawano 117 razy 121 laureatom. Cztery razy wyróżniono nią dwie osoby jednocześnie, a siedem razy w ogóle nie wyłoniono laureata. Wśród 121 nagrodzonych pisarzy znalazło się 18 kobiet.

Literacki Nobel 2025. Pięcioro Polaków wyróżnianych w przeszłości

Na liście nagrodzonych Noblem z literatury znaleźli się w przeszłości Polacy:

• 1905 rok – Henryk Sienkiewicz – za całokształt twórczości;

• 1924 rok – Władysław Reymont – za epopeję narodową „Chłopi”;

• 1980 rok – Czesław Miłosz – za całokształt twórczości literackiej, zarówno poezję, jak i prozę;

• 1996 rok – Wisława Szymborska – za „poetycką precyzję, która z historycznym i biologicznym kontekstem ukazuje fragmenty ludzkiej rzeczywistości;

• 2018 rok – Olga Tokarczuk – za „narracyjną wyobraźnię, która z encyklopedyczną pasją ukazuje przekraczanie granic”.

Tegoroczne Nagrody Nobla nauki przyznano już w dziedzinie medycyny (Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi za odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej), fizyki (John Clarke, Michel H. Devoret i John M. Martinis za osiągnięcia w dziedzinie mechaniki), a także chemii (Susumu Kitagawa, Richard Robson i Omar M. b za przyczynienie się do „rozwoju struktur metalo-organicznych”).

Z kolei w piątek poznamy zwycięzcę Pokojowej Nagrody Nobla. Szóstą dziedziną, w której przyznawana jest nagroda, są nauki ekonomiczne. Laureata w tej kategorii poznamy w poniedziałek, 13 października. Ekonomiczny Nobel nie został wymieniony w testamencie fundatora – przyznawane od 1969 r. wyróżnienie formalnie nosi nazwę Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla i jako jedyne finansowane jest ze środków szwedzkiego banku centralnego.