Nowe warianty COVID-19. Jak rozpoznać objawy i gdzie się zaszczepić?

Według Światowej Organizacji Zdrowia, od połowy lutego 2025 r. globalna aktywność SARS-CoV-2 systematycznie rośnie. Średni odsetek pozytywnych testów w raportujących krajach osiągnął 11proc. – poziom nienotowany od lipca 2024 r. Wzrost ten jest szczególnie widoczny w regionach Wschodniego Morza Śródziemnego, Azji Południowo-Wschodniej i Pacyfiku Zachodniego, choć w Europie również obserwuje się wyraźne odbicie po wiosennym spadku.

Covid-19 w 2025 roku. Co pokazują dane WHO i ECDC?

W europejskich sekwencjach genetycznych koronawirusa wciąż dominuje wariant LP.8.1, który w marcu 2025 r. wyparł wcześniejsze linie XEC i KP.3.1.1. Jednak od kwietnia coraz częściej wykrywany jest NB.1.8.1 – potomek linii JN.1 (a dokładniej XDV.1.5.1) z dodatkowymi mutacjami, m.in.: T22N, F59S, G184S, A435S, V445H, T478I.

NB.1.8.1 przyspiesza. W połowie maja 2025 r. nowy subwariant odpowiadał już za ponad 10 proc. sekwencji SARS‑CoV‑2 na świecie. W części krajów Azji Południowo‑Wschodniej przekroczył ten próg, a w Stanach Zjednoczonych – jak podaje CDC – jego udział skoczył w ciągu kilku tygodni z 15 proc. do 37 proc.

Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) umieściło NB.1.8.1 w kategorii „wariant pod obserwacją” (VUM). Na razie w państwach UE i EOG jest rzadki, ale prognozy sugerują, że w najbliższych tygodniach może zacząć rosnąć.

WHO podkreśla, że SARS-CoV-2 wciąż nie wykazuje wyraźnej sezonowości, a fale zachorowań mogą pojawiać się w różnych porach roku. Wzrost udziału wariantu NB.1.8.1 jest sygnałem, że wirus nadal adaptuje się do naszej odporności – zarówno tej poszczepiennej, jak i po przebytych infekcjach.

Nowe warianty koronawirusa: Nimbus i Stratus

Choć uwaga epidemiologów wiosną 2025 r. skupiała się głównie na Nimbusie (NB.1.8.1), w tle pojawił się inny podwariant koronawirusa – Stratus – który zaczął zaznaczać swoją obecność w statystykach.

• Nimbus (NB.1.8.1): został po raz pierwszy opisany w raportach z Ameryki Północnej i Europy Zachodniej na początku lata. Częściej niż inne linie Omikronu powoduje objawy ze strony przewodu pokarmowego: nudności, biegunkę, bóle brzucha. Lekarze zwracają uwagę, że u części pacjentów symptomy te pojawiają się nawet przed gorączką czy kaszlem, co utrudnia szybkie rozpoznanie infekcji jako COVID‑19;
• Stratus: (oznaczany w bazach sekwencji jako XFG) to rekombinant dwóch wcześniejszych podwariantów Omikronu (LF.7 i LP.8.1.2). Taka kombinacja genetyczna daje mu przewagę w postaci lepszego przylegania do komórek gospodarza i większej zdolności do unikania neutralizacji przez przeciwciała. W czerwcu 2025 r. odpowiadał już za ok. 40 proc. zakażeń w Anglii i ok. 20 proc. globalnie. W USA NB.1.8.1 w ciągu kilku tygodni zwiększył swój udział w sekwencjach w analizach CDC. Klinicyści w Wielkiej Brytanii i USA zauważyli, że Stratus częściej niż inne warianty wywołuje chrypkę, uczucie drapania w gardle i suchy kaszel, które pacjenci mylą z alergią lub podrażnieniem od klimatyzacji.

Wstępne analizy laboratoryjne sugerują, że oba warianty mają zdolność szybkiego rozprzestrzeniania się w skupiskach ludzi, ale nie ma dowodów, by powodowały cięższy przebieg choroby niż wcześniejsze linie Omikronu.

Objawy COVID‑19 w 2025 roku. Co zgłaszają pacjenci?

Jesień 2025 przynosi mieszankę dobrze znanych i zupełnie nowych wariantów SARS‑CoV‑2. Lekarze podkreślają, że choć większość symptomów wciąż przypomina przeziębienie lub grypę, niektóre linie wirusa mają swoje „podpisy” – charakterystyczne zestawy dolegliwości. Oto, co pacjenci zgłaszają najczęściej:

• gorączka – zwykle umiarkowana, czasem wysoka;

• kaszel – suchy lub przechodzący w wilgotny;

• ból gardła – od lekkiego drapania po ostry ból;

• katar, zatkany nos, kichanie;

• uczucie zmęczenia, osłabienie;

• bóle mięśni i stawów;

• ból głowy;

• utrata węchu lub smaku – częstsza przy JN.1, rzadziej w innych liniach;

• chrypka, drapanie w gardle – typowe dla Stratusa;

• objawy żołądkowo‑jelitowe – nudności, biegunka, bóle brzucha (częstsze przy Nimbusie);

• duszność – szczególnie groźna u osób starszych i przewlekle chorych;

• wysypka skórna lub zaczerwienienie oczu (rzadziej);

• nietypowa senność lub uczucie ucisku w klatce piersiowej.

U większości zdrowych pacjentów z łagodnym lub umiarkowanym przebiegiem choroby objawy ustępują w ciągu 7-10 dni. Jednak u części chorych – zwłaszcza z grup ryzyka – skutki infekcji mogą być odczuwalne przez wiele tygodni lub miesięcy. W badaniach brytyjskich wśród pracowników ochrony zdrowia odsetek osób zgłaszających zmęczenie spadał z każdą kolejną infekcją, ale nawet po trzecim zachorowaniu utrzymywał się na poziomie ponad 10 proc.

Według najnowszych danych WHO i Our World in Data, w Polsce w ostatnich tygodniach zanotowano kilkaset potwierdzonych przypadków COVID-19 dziennie (średnia 7- dniowa), co oznacza wyraźny wzrost w porównaniu z początkiem lata.

W ujęciu miesięcznym daje to kilkanaście tysięcy nowych zakażeń. Trzeba jednak pamiętać, że faktyczna liczba infekcji może być znacznie wyższa, bo testowanie jest ograniczone, a wiele osób korzysta z testów domowych, których wyniki nie trafiają do oficjalnych statystyk.

Szczepienia dostępne od 15 września

Eksperci z EMA i ECDC nie mają wątpliwości: szczepionki nadal skutecznie zmniejszają ryzyko ciężkiego przebiegu COVID‑19, hospitalizacji i zgonu. Preparaty są aktualizowane tak, by odpowiadały dominującym subwariantom Omikronu, w tym liniom XBB i ich pochodnym.

Lekarze przypominają – odporność po szczepieniu słabnie z czasem, dlatego dawki przypominające są szczególnie ważne dla seniorów, osób przewlekle chorych i z obniżoną odpornością. Szczepionka Spikevax LP.8.1 będzie dostępna w dawkach dostosowanych do wieku.

Od 9 września 2025 r. wystawiane są e‑skierowania na darmowe szczepienia przeciw COVID‑19. Rejestracja rozpoczyna się 15 września, a szczepienia 22 września. Można je przyjąć bezpłatnie w przychodniach POZ, szpitalach i wybranych aptekach. Rejestracja jest możliwa przez Internetowe Konto Pacjenta, infolinię 989 lub bezpośrednio w punkcie szczepień. Część prywatnych sieci medycznych ograniczyła jednak tę usługę – m.in. Medicover wycofał szczepienia COVID‑19 ze swoich placówek.

Najbliższy punkt szczepień najłatwiej znaleźć, sprawdzając komunikaty lokalnego sanepidu, stronę NFZ lub ogłoszenia w przychodniach. W wielu miastach przed sezonem jesiennym organizowane są dodatkowe akcje, często połączone z kampaniami przeciw grypie – to szansa, by w jednym terminie zabezpieczyć się przed obiema chorobami.