Nowy rekord z Laponii. Prastara roślina przebija nawet drzewa

Gdzie rosną najstarsze rośliny świata? Wiek trawy Posidonia oceanica z Balearów szacowany jest na 100 tysięcy lat, a pando ze stanu Utah w Stanach Zjednoczonych może liczyć nawet 80 tysięcy. Prastare drzewa takie jak świerk Old Tjikko ze Szwecji czy dąb Jurupa z Kalifornii albo sosny Huon z Tasmanii mogą liczyć po kilka tysięcy lat. Sosna długowieczna nazwana Promotheus, która rośnie w stanie Nevada, jest drzewem o wieku zweryfikowanym na ponad 4900 lat.

To wśród drzew trafiają się wyjątkowo stare okazy roślin, ale teraz do matuzalemów dołączyć też krzew. To zdrewniały jałowiec z Laponii, o którym można przeczytać w „National Library of Medicine”. Czytamy tam, że „potencjał do osiągnięcia dłuższej żywotności nie jest zarezerwowany wyłącznie dla drzew. W ciągu ostatnich kilku lat coraz więcej wskazuje na to, że nawet krzewy mogą przetrwać stulecia. Kilka raportów dokumentuje odkrycie wyjątkowo starych krzewów od Wyżyny Tybetańskiej po Morze Śródziemne”.

Jałowiec okazuje się mistrzem przetrwania

Jałowiec z Laponii pokazuje jak ten gatunek jest w stanie przetrwać w bardzo trudnych warunkach, na północy Europy. Ten wiecznie zielony krzew z rodziny cyprysowatych jest zarazem najbardziej rozpowszechnionym przedstawicielem nagonasiennych. Zasięg tego gatunku obejmuje całą strefę okołobiegunową półkuli północnej. Jest jedynym gatunkiem jałowca występującym zarówno na półkuli zachodniej, jak i wschodniej. Rośnie od Grenlandii po Kalifornię, a w Europie – od strefy tundry takiej jak w Laponii aż po basen Morza Śródziemnego i dalej, północną Afrykę.

Dzisiaj to już nie jedyny jego rekord, bo dodać do tego trzeba miano najstarszego krzewu na świecie. W osiągnięciu sędziwego wieku szacowanego na 1647 lat pomogło mu zapewne miejsce, w którym rośnie. To stare połacie roślinności tundrowej, która charakteryzowała się dotąd niezmiennością. „Ekosystemy tundry z długowiecznymi gatunkami drzewiastymi, takimi jak jałowce pospolite, zazwyczaj nie są poddawane presji zmiany użytkowania gruntów ani wylesiania, w przeciwieństwie do kilku lasów pierwotnych na całym świecie.” – uważają naukowcy. Dlatego jałowce tundrowe wykazują niskie tempo wzrostu i wytrzymują w ekstremalnych środowiskach, w których zasoby są ograniczone. Odizolowane i karłowate stare jałowce tundrowe są stosunkowo wolne od konkurencji i rzadko doświadczają poważnych zaburzeń. „Gatunek ten zatem potwierdza wzorzec kompromisu wzrost–długowieczność obserwowany w ewolucji i ekspresji cech historii życia u wielu gatunków drzew, zwłaszcza nagonasiennych, w różnych biomach, co sugeruje, że ten wzorzec prawdopodobnie dotyczy nawet płożących się krzewów.” – czytamy w badaniach.

Może się to jednak zmienić, gdyż globalne ocieplenie dotyka w sporej mierze właśnie tundry. Zdaniem międzynarodowego zespo0łu botaników pod kierunkiem Marco Carrery, który odkrył ten prastary jałowiec, przesuwająca się na północ roślinność leśna może szybko wyprzeć stare jałowce i zmienić warunki, który kształtują roślinność tundry. Tak szybko jak udało się odkryć stary krzew, tak szybko też możemy go stracić.