Organizacja lotu do Smoleńska. Do SN trafiła kasacja od uniewinnienia Tomasza Arabskiego

Jak poinformował Maciej Brzózka z zespołu prasowego SN, kasacja w tej sprawie formalnie została zarejestrowana w początkach czerwca 2025 roku.

Kasacje, m.in. na niekorzyść Arabskiego, zostały złożone przez pełnomocników kilkorga bliskich ofiar katastrofy smoleńskiej, będących oskarżycielami w tej sprawie.

W kwietniu 2025 roku, w związku z 15. rocznicą katastrofy smoleńskiej, o zamiarze takiej kasacji informowali prawnicy Instytutu „Ordo Iuris”, którzy reprezentują siedmioro przedstawicieli rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej.

„W trakcie postępowania przed sądem apelacyjnym doszło do licznych uchybień proceduralnych” – wskazywali wówczas.

Kasację od zeszłorocznego wyroku SA złożyła także prokuratura, ale w drugiej połowie maja 2025 roku ta kasacja została wycofana przez prokuratora

Organizacja lotu do Smoleńska. „Niedopełnienie obowiązków”

Wieloletni, głośny proces w tej sprawie był zainicjowany z oskarżenia bliskich ofiar katastrofy smoleńskiej. Jego podstawą był art. 231 Kodeksu karnego, który przewiduje do trzech lat więzienia za niedopełnienie obowiązków funkcjonariusza publicznego.

Akt oskarżenia wniesiono po tym, gdy Prokuratura Okręgowa Warszawa-Praga umorzyła prawomocnie śledztwo w sprawie organizacji lotów premiera i prezydenta do Smoleńska 7 i 10 kwietnia 2010 r.

W czerwcu 2019 r. warszawski sąd okręgowy w I instancji nieprawomocnie skazał Arabskiego na 10 miesięcy więzienia w zawieszeniu na 2 lata. Sąd orzekł też wówczas o winie urzędniczki kancelarii premiera Moniki B., która została skazana na 6 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na rok. Troje pozostałych oskarżonych urzędników – Miłosława K. z kancelarii premiera oraz Justynę G. i Grzegorza C. z ambasady RP w Moskwie – sąd uniewinnił.

Katastrofa smoleńska. Tomasz Arabski początkowo uznany za winnego

SO uznał wówczas Arabskiego „za winnego tego, że w okresie od 16 marca 2010 r. do 10 kwietnia 2010 r. w Warszawie, będąc szefem KPRM, nie dopełnił ciążących na nim obowiązków z tytułu koordynatora odpowiedzialnego za organizowanie lotów polskich wojskowych statków powietrznych”.

„W zawiązku z planowaną na 10 kwietnia 2010 r. wizytą zagraniczną prezydenta RP oraz towarzyszących mu osób na terytorium Rosji dopuścił wykorzystanie specjalnego transportu lotniczego, wiedząc, że w Smoleńsku nie ma lotniska, na którym dopuszczone byłoby wykonanie operacji lądowania, czym spowodował rzeczywiste niebezpieczeństwo” – orzekł sąd I instancji.

Od wyroku odwołała się zarówno prokuratura, która chciała m.in. orzeczenia wobec Arabskiego zakazu zajmowania stanowisk kierowniczych, jak i obrona, która wnosiła o jego uniewinnienie.

Katastrofa smoleńska. Sąd Apelacyjny w Warszawie podtrzymał karę

W czerwcu 2021 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie utrzymał kary wymierzone Arabskiemu i B. w I instancji. Jedyną zmianą była modyfikacja opisu zarzuconego im czynu. Chodziło o poszerzenie go o wzmiankę dotyczącą działania na szkodę interesu publicznego i interesu prywatnego. Utrzymane zostały wtedy także wszystkie uniewinnienia.

Kasacje w tej sprawie złożyli obrońcy dwojga skazanych, a także prokuratura – na niekorzyść Miłosława K., innego z urzędników prawomocnie uniewinnionego przez sądy.

SN w grudniu 2023 r. oddalił kasację na niekorzyść K., ale w związku z ogólnym rozstrzygnięciem SN wyrok go uniewinniający także został uchylony. SN uchylił bowiem cały wyrok w zakresie objętym kasacjami, czyli także skazanie w odniesieniu do Arabskiego i B.

Głównym powodem uchylenia – jak uznał w 2023 r. SN – była bowiem „nienależyta obsada” sądu II instancji. Chodziło m.in. o wyłonienie dwojga sędzi rozpatrujących sprawę w SA w procedurze przeprowadzonej już przed Krajową Radą Sądownictwa po 2017 r. i reformie tej instytucji.

SN zwrócił wówczas uwagę, że w uzasadnieniu sądu I instancji znalazły się niespójności. Jednak – jak dodał – rozpoznawanie innych zarzutów kasacji byłoby przedwczesne w związku z formalnym powodem uchylenia orzeczenia.

Ponowne rozpatrzenie sprawy. Uniewinnienie Tomasza Arabskiego

W związku z tym sprawa wróciła do sądu apelacyjnego. Rok później warszawski sąd apelacyjny – przy ponownym rozpatrywaniu sprawy – zmienił wyrok I instancji i uniewinnił dwoje wcześniej skazanych w sprawie, czyli Arabskiego i B. – uznając m.in., że nie ma możliwości przypisania odpowiedzialności karnej Arabskiemu.

Wobec trzeciego urzędnika utrzymano uniewinnienie. W sprawie dwóch pozostałych urzędników, którzy nie byli objęci pierwszą z kasacji, uniewinnienia uprawomocniły się wcześniej.