Pływający napoleon. Kiedy zechce, zmienia swoją płeć

To duża i kolorowa ryba, która może ważyć nawet 190 kg. Największe osobniki mają długość 2 m, co czyni je jednymi z największych ryb związanymi silnie z rafami koralowymi.

To zwierzę charakterystyczne dla tych środowisk w obrębie Morza Czerwonego oraz Oceanu Indyjskiego. Napoleona można spotkać na różnych głębokościach od metra do 60 m. Najczęściej jego zdjęcia są wykonywane przez nurków. A że rafy koralowe ulegają masowemu bieleniu i niszczeniu tych dużych ryb o przedziwnym wyglądzie jest w oceanach coraz mniej.

Samowystarczalna pod względem rozrodu

Ryby mogą się rozmnażać na różne sposoby. Występuje u nich bowiem hermafrodytyzm. W zależności od okoliczności napoleon może stawać się raz samicą, a raz samcem i przystąpić z partnerem do rozrodu. Samotnicy mogą sami zaplemnić jaja. Protogynią nazywa się proces przejścia samicy w samca, a protandrią odwrotne przejście.

Kiedy samica napoleona staje się samcem zmienia również barwę – z rdzawoczerwono-pomarańczowego koloru na jasnoniebiesko-zielony. Podczas procesu zmieniają się także wzory na głowie i wokół oczu.

Niektóre samice tego gatunku mogą przemienić się w samca dopiero w wieku około 9 lat – nie wiadomo, dlaczego dopiero wtedy.

Pary odbywają tarło w grupach – w rozrodzie wzdłuż krawędzi raf koralowych bierze udział nawet 100 osobników.

Zjawisko zmiany płci, jakie zachodzi w ciągu osobniczego życia występuje u ok. 450 gatunków ryb. Obojnactwo występuje często u zwierząt bezkręgowych i u roślin. U kręgowców zdecydowanie rzadziej.

Ochrona napoleona lub jej brak

Od 2004 jest uważany za gatunek zagrożony wyginięciem i objęty całkowitym zakazem handlu na terenie UE. Wyjątkowa ryba była poławiana niegdyś masowo i bez regulacji, a na targach rybnych w Chinach mięso napoleona osiągało ceny ok. 100 dolarów za kg. Spożycie tej ryby skutkowało przypadkami zatrucia pokarmowe ciguatera (CFP, ang. Ciguatera Fish Poisoning).

Na napoleona rybacy trafiają też „przypadkiem” podczas połowu innych gatunków. Zdarza się nawet, że stosowane są drastyczne techniki połowów, np. środki wybuchowe lub chemikalia wywołujące w środowisku morskim zatrucia.

Wargacz garbatogłowy ze względu na swoje osobliwe cechy zewnętrzne jest eksploatowany w akwariach – to kolejne zagrożenie, które wpływa na spadek populacji. Jego obecność pośród raf koralowych budzi również zainteresowanie nurków i turystów, którzy eksplorują oceaniczne głębiny w poszukiwaniu egzotycznych zwierząt.

W 2003 r. Australia zakazała połowu tego gatunku. Indonezja zezwala na połowy wargacza garbogłowego w celach badawczych i tzw. ograniczonego połowu rzemieślniczego. Filipiny, Malediwy i Palau, również uchwaliły pewne przepisy ochronne.