Ptak, który zamurowuje partnerkę, ma problem. Kłusownicy mu nie odpuszczą

Dzioborożce to rodzina, do której należy ponad 60 gatunków ptaków, z których wszystkie mają stosunkowo długie, zakrzywione dzioby, często z dodatkową rogową naroślą na górnej części dzioba. Całość dzioba jest często bardzo kolorowa, co czyni te ptaki niezwykle charakterystycznymi. To także ich przekleństwo – kłusownicy polują na zwierzęta i sprzedają ich części ciał na czarnym rynku. A to zwierzęta, które w lasach pełnią role kluczowe.

Głowa ptaka warta wiele na czarnym rynku

Dzioborożce zamieszkują afrykański krajobraz od milionów lat. To ptaki bardzo głośne i charakterystyczne. Oczarowały wielu ornitologów, ale od co najmniej 20 lat są oni zaniepokojeni wzrastającym handlem tymi zwierzętami. W 2007 r. przyrodnicy opublikowali wstrząsające dane na temat znikających ptaków. Okazało się, że zwierzęta i ich części ciał trafiają z Afryki głównie na czarne rynki w Stanach Zjednoczonych.

Szczegółowe informacje o tym, kto kupował te ptaki, gdzie były sprzedawane, jaka była skala handlu i, co ważne, jaki miał on wpływ na dzioborożce na kontynencie, pozostały niejasne.

Żaden z 32 znanych gatunków dzioborożców zamieszkujących Afrykę nie jest objęty międzynarodową konwencją CITES o handlu dzikimi zwierzętami, co oznacza, że ich handel nie jest w żaden sposób regulowany. Dochodzi więc do okrutnych praktyk.

Głowy dzioborożców afrykańskich cieszą się popularnością na międzynarodowych rynkach, gdzie handluje się dziką przyrodą. To zjawisko jest jednym z największych problemów zagrażającym wielu gatunkom. Kłusownicy wyłapują te charakterystyczne ptaki zwłaszcza w Afryce Zachodniej.

Badania dowodzą, że prawie połowa dzioborożców trafiających do USA była przewożona żywa, reszta martwa, czasem poćwiartowana.

Największym popytem cieszyły się głowy dzioborożców, a następnie ich duże „hełmy” i lotki.

Kluczowe ptaki w ekosystemie

W Afryce mieszka ponad połowa z 64 opisanych gatunków dzioborożców. Występują one na całym kontynencie, ale gatunki leśne koncentrują się w regionach zachodnich i centralnych. W przeciwieństwie do swoich azjatyckich kuzynów, gatunki afrykańskie często dzielą siedliska. Dzioborożce to gatunki kluczowe dla regeneracji lasów, ponieważ rozsiewają nasiona.

Poważnym zagrożeniem dla gatunków z tej rodziny są nie tylko kłusownicy. Utrata siedlisk lęgowych z powodu wyrębu, czy wzrost temperatury wraz ze zmianą klimatu może stanowić zagrożenie dla całej rodziny.

Ptaki z tej rodziny żyją stosunkowo długo na wolności – dożywają 15-20 lat. Ale rozmnażają się powoli, wychowując tylko jedno pisklę rocznie. Populacji nie jest łatwo odbudować.

Przedziwne zwyczaje lęgowe – zamurowana samica

Niektóre dzioborożce mają bardzo nietypowe zwyczaje lęgowe. Samiec zamurowuje samicę na czas wysiadywania jaj, klucia i odchowu piskląt. Samiec chroni w ten sposób partnerkę przed drapieżnikami. Samica opuszcza miejsce lęgu, gdy pisklęta są już prawie tak duże jak dorosły osobnik oraz samodzielne.

Taki zmysł murarski posiada m.in. dzioborożec palawański i dzioborożec wielki, a także inni przedstawiciele tej rodziny (liczy ok. 50 gatunków). „Zaprawa murarska”, której dzioborożec używa do zamurowania partnerki składa się głównie z gleby i owoców, które po wyschnięciu tworzą twardą skorupę. Dzioborożce żywią się w dużej mierze właśnie owocami.

W takiej zamurowanej warstwie samiec zostawia otwór, przez który karmi zależną od siebie partnerkę. Jej determinacja podczas lęgu wydaje się ogromna.

Większość gatunków dzioborożców łączy się w pary na całe życie. Samiec odgrywa kluczową rolę rodzicielską, dostarczając pożywienia samicy, która zamyka się w wąską szczeliną w dziupli drzewa, wychowując swoje pisklę. Śmierć samca w tym okresie oznacza wyrok śmierci dla samicy i pisklęcia.