Relikt epoki lodowcowej. W Polsce tylko w trzech miejscach

W naturze można zaobserwować wbrew pozorom dość sporo reliktów z odległych epok. Jakiś czas temu informowaliśmy o suhaku stepowym, antylopie przypominającej postać Alfa. Warto spojrzeć na nasze podwórko, bo też posiadamy w przyrodzie ślady epoki lodowcowej.

Jak wygląda brzoza karłowata

Brzoza karłowata (Betula nana) jest to gatunek karłowatego krzewu z rodziny brzozowatych. Występuje przede wszystkim w tundrze na półkuli północnej. Zasięg geograficzny obejmuje tereny znajdujące się w strefie klimatu arktycznego i umiarkowanego chłodnego na półkuli północnej. Brzoza karłowata rośnie w północnej Azji i Europie. Na starym kontynencie są izolowane stanowiska tego drobnego krzewu – znajdują się w części środkowej (m.in. w Polsce), ale też nawet w południowej (Rumunia, Włochy, Francja). Występuje również na Grenlandii, w Kanadzie i na Alasce.

Brzoza karłowata ma pokrój krzewu lub krzewinki – bardzo o rzadko przekracza 1 m wysokości i szerokość 1,2 m. Ma bardzo ciemne, niemal czarne pędy. Młode pędy są omszone, z czasem łysieją. Brzoza karłowata jest Roślina jednopienna, ale kwiaty męskie i żeńskie zebrane są w oddzielne kwiatostany – w tzw. kotki. Liście ma małe, prawie że okrągłe, o nierównomiernie ząbkowanych brzegach. Są ciemnozielone, połyskujące, zaś jesienią liście przebarwiają się na żółto-pomarańczowo. Długość liści brzozy karłowatej to ledwie 1,5 cm.

Brzoza karłowata jest turbo wytrzymała

We florze polskiej brzoza karłowata jest reliktem glacjalnym – pamięta czasy epoki lodowcowej. Jest w grupie niewielu roślin rosnących w Polsce, które przeżyły od plejstocenu.

Brzoza karłowata potrafi wytrzymać długotrwałe, silne mrozy i bardzo krótkie okresy wegetacyjne. System korzeniowy tego krzewu świetnie radzi sobie na ubogich glebach. Lubi tereny otwarte, wilgotne i dobrze nasłonecznione.

Gdzie można zobaczyć w Polsce brzozę karłowatą

W polskiej części Karpat brzoza karłowata wyginęła. Można ją zobaczyć w 3 miejscach. Jest to Pojezierze Chełmińskie – rezerwat przyrody Linje. Można ją zaobserwować w Górach Izerskich – w rezerwacie przyrody Torfowisko Doliny Izery oraz w Górach Bystrzyckich – w rezerwacie „Torfowisko pod Zieleńcem”.

Pamiętajmy – brzoza karłowata jest objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Jest wrażliwa na osuszanie torfowisk, a ma specyficzne wymagania. Jak podaje portal hub.pl brzoza karłowata preferuje by poziom wód gruntowych nie był ani wyższy ani niższy niż ok. 10 cm poniżej torfowiska. Ponadto osuszanie torfowisk powoduje także ekspansję drzew i krzewów, które są zagrożeniem dla brzozy karłowatej.