Rozjechane zwierzęta służą do badań nad niezwykłym zjawiskiem

Biofluorescencja to zjawisko, w którym specjalne cząsteczki – tzw. luminofory – pochłaniają światło o jednej długości fali, a następnie emitują je w innej. To nie to samo co bioluminescencja (jak u świetlików), gdzie organizm samodzielnie wytwarza światło. Biofluorescencja potrzebuje zewnętrznego źródła światła – np. promieniowania UV.

Badania z 2023 roku pokazały, że ponad 125 gatunków ssaków – od dziobaków po oposy – świeci pod lampą UV. Ale dlaczego właściwie to robią? I co odpowiada za ten efekt? Na te pytania postanowiła odpowiedzieć dr Linda Reinhold z James Cook University, która wraz ze współpracownikami przeanalizowała chemiczny skład futra kilku australijskich ssaków.

Od eksponatów w muzeum lepsze są rozjechane zwierzęta

Aby zbadać skład chemiczny biofluorescencyjnych cząsteczek, zespół Reinhold musiał zastosować chromatografię cieczową i spektrometrię mas – techniki, które niszczą próbki. Muzealne eksponaty odpadały, więc naukowcy znaleźli inne źródło: martwe zwierzęta znajdowane przy australijskich drogach.

Wśród badanych gatunków znalazły się m.in. dziobaki, szczury polne, drzewiaki, oposy, jamraje i niełazy. Wszystkie one wykazywały silną fluorescencję, ale – co ciekawe – w różnych kolorach i wzorach.

– Futro jamrajów świeci intensywnie na różowo, żółto, niebiesko lub biało – tłumaczy Reinhold. – Chcieliśmy sprawdzić, czy te same związki odpowiadają za świecenie również u innych gatunków.

Jedna substancja występuje u wszystkich

Analizy wykazały obecność kilku rodzajów luminoforów. W każdej próbce znajdowały się inne kombinacje, ale jedna substancja – protoporfiryna – występowała we wszystkich. Oprócz niej badacze zidentyfikowali m.in. koproporfirynę, heptakarboksyporfirynę i uroporfirynę. Udało się także wykryć ślady dwóch metabolitów tryptofanu, znanych wcześniej z innych świecących ssaków.

Naukowcy przyznają, że nie wiedzą jeszcze, czemu służy fluorescencja ssaków. Może to ułatwia im rozpoznawanie się w warunkach słabego oświetlenia – wiele świecących gatunków prowadzi zmierzchowo-nocny tryb życia. A może to tylko efekt uboczny metabolizmu, który nigdy nie został „usunięty” przez ewolucję, bo po prostu nie przeszkadza w przetrwaniu.

Być może nigdy nie poznamy jednoznacznej odpowiedzi – ale jak podkreślają autorzy, zrozumienie jak dochodzi do fluorescencji to ważny krok do zrozumienia dlaczego w ogóle się pojawia.