Staż pracy a emerytura. Co naprawdę się wlicza do ustalenia świadczeń?

Co to jest staż pracy i dlaczego jest ważny?

Staż pracy to łączna liczba lat, w których dana osoba wykonywała pracę zawodową lub przebywała na innych formach aktywności uznawanych przez prawo za „okresy składkowe” i „nieskładkowe”. W praktyce oznacza to czas, za który opłacane były składki na ubezpieczenie społeczne. Jednak wliczają się w to także pewne okresy, gdy składek nie opłacano, jak np. studia wyższe czy urlop wychowawczy. Staż pracy to zupełnie coś innego niż wiek emerytalny.

W Polsce wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Jednak sam wiek to nie wszystko. Aby otrzymać prawo do emerytury, trzeba również udokumentować odpowiedni staż pracy, czyli 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Bez spełnienia tego warunku ZUS nie wypłaci tzw. minimalnej gwarantowanej emerytury, a jedynie świadczenie wynikające ze zgromadzonych składek, które może być bardzo niskie.

W niektórych zawodach odpowiednio długi staż pracy może pozwolić na wcześniejsze przejście na emeryturę, nawet przed osiągnięciem ustawowego wieku. Dotyczy to m.in. osób urodzonych przed 1949 rokiem, pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach (górnicy, kolejarze, nauczyciele, mundurowi) lub osób z tzw. stażem emerytalnym, wynoszącym 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn.

Emerytury. Co wlicza się do stażu pracy?

Do stażu pracy zaliczają się przede wszystkim tzw. okresy składkowe, czyli czas, w którym pracownik opłacał składki ZUS. Dotyczy to osób, które były zatrudnione na podstawie umowy o pracę, miały zatem etat lub jego część.

Do stażu pracy wliczane są także okresy nieskładkowe, ale tylko do określonego limitu (maksymalnie 1/3 okresów składkowych). Należą do nich:

• pobieranie wynagrodzenia chorobowego i zasiłków;

• pobieranie świadczenia rehabilitacyjnego;

• urlop bezpłatny;

• nauka w szkole wyższej pod warunkiem uzyskania dyplomu;

• okres studiów doktoranckich i aspirantury naukowej;

• okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych;

• okresy przerw w zatrudnieniu związane z opieką nad dzieckiem.

Warto zaznaczyć, że okres studiów jest wliczany do maksymalnego wymiaru określonego w programie studiów. Ukończenie liceum czy technikum niestety się nie liczy, ponieważ nauka w szkole średniej traktowana jest jako obowiązek edukacyjny, a nie aktywność zawodowa.

Emerytury. Jak sprawdzić swój staż pracy?

Najłatwiejszym sposobem na sprawdzenie swojego stażu jest zalogowanie się na swoje konto na PUE ZUS (e-ZUS). Tam dostępna jest informacja o zarejestrowanych okresach zatrudnienia i podstawach wymiaru składek. W przypadku brakujących danych warto przygotować świadectwa pracy, zaświadczenia od pracodawców, dyplomy lub zaświadczenia z uczelni.

Innym sposobem na weryfikację stażu pracy jest udanie się do placówki ZUS i osobiste złożenie wniosku o wydanie zaświadczenia o przebiegu ubezpieczeń społecznych (US-7). Można go również ściągnąć ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wypełnić i wysłać pocztą tradycyjną.

Wkrótce również te okresy będą się wliczały do stażu pracy

W tej chwili okresy składkowe do stażu pracy liczącego się do emerytury obejmują tylko zatrudnienie na umowę o pracę. Oznaczało to, że osoby zatrudnione na umowach zlecenie po kilkunastu latach pracy mają mniejszą emeryturę, niż te, które przez rok pracowały na etacie. Wkrótce ma się to jednak zmienić.

Stały Komitet Rady Ministrów przyjął 22 maja 2025 roku projekt Ministerstwa Pracy zakładający, że okresy prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej oraz wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia będą wliczały się do stażu pracy. Projekt ten przewiduje, że nowe przepisy miałyby wejść w życie najwcześniej od 1 stycznia 2026 roku.