Zakład Ubezpieczeń Społecznych od 1 stycznia 2026 r. rozpocznie duże przeliczenia emerytur dla tzw. „czerwcowych emerytów”. Zmiany obejmą osoby, które zakończyły aktywność zawodową w czerwcu w latach 2009–2019. Szacuje się, że nowe regulacje dotyczą około 100 tys. świadczeniobiorców – podaje „Dziennik Gazeta Prawna”.
Niekorzystne przepisy
Dotychczasowe przepisy były dla tej grupy niekorzystne. Osoby przechodzące na emeryturę w czerwcu nie miały bowiem uwzględnianych kwartalnych wskaźników waloryzacji składek, które zwykle obowiązywały w pierwszym kwartale roku. ZUS stosował wyłącznie wskaźnik roczny, co w praktyce prowadziło do zaniżenia wysokości świadczeń w porównaniu z innymi miesiącami.
Nowa ustawa koryguje te różnice. Od 2026 r. podstawą obliczania świadczenia będzie suma kwartalnych wskaźników waloryzacji, a nie tylko wskaźnik roczny. ZUS przygotowuje specjalny algorytm, który automatycznie przeliczy wszystkie emerytury objęte nowymi przepisami. Co istotne, nie będzie potrzeby składania żadnych wniosków – proces zostanie przeprowadzony z urzędu.
Z wyliczeń przedstawionych przez ZUS wynika, że wzrost świadczeń będzie zauważalny. Emerytura osoby, która zakończyła pracę w czerwcu 2009 r. i obecnie otrzymuje około 3250 zł, wzrośnie o 69 zł miesięcznie. Z kolei mężczyzna przechodzący na emeryturę w czerwcu 2019 r. może liczyć na dodatkowe 150 zł miesięcznie, czyli blisko 2 tys. zł rocznie. Łączny koszt reformy oszacowano na 287 mln zł rocznie.
Ponowne przeliczenie
Przeliczenie obejmie nie tylko emerytury, ale także renty rodzinne po osobach, które zmarły, zanim zdążyły złożyć wniosek o świadczenie. W takich sytuacjach renta będzie ustalana na podstawie hipotetycznej emerytury, jaką zmarły mógłby otrzymać.
Nowe regulacje nie przewidują jednak wyrównań za wcześniejsze lata, gdy świadczenia były zaniżane. Oznacza to, że dodatkowe pieniądze będą wypłacane dopiero od 2026 r. Mimo to część emerytów zdecydowała się dochodzić swoich praw w sądach. Wskazują oni na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2023 r., który potwierdził, że wcześniejsze zasady naruszały zasadę równego traktowania.
Prawnicy podkreślają, że postępowania sądowe mogą nadal przynosić korzystne rozstrzygnięcia. Złożenie pozwu przed wejściem w życie nowych przepisów daje szansę na wyrównania za przeszłość. W świetle orzeczenia TK sądy mogą przyznać emerytom dodatkowe świadczenia, niezależnie od automatycznego przeliczenia zaplanowanego na 2026 r.